Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wkontekścieniezgodynapowszechnątechnicyzację,
racjonalizacjęwszystkichsferżyciaorazsekularyzacjękultury
należyrozpatrywaćteżdoktrynęagraryzmu(hołdowalijej
niektórzyprzedstawiciele
NewCriticism
),głoszącąwyższość
bogatejwtradycjekulturyamerykańskiegoPołudnianad
uprzemysłowionąizlaicyzowanąPółnocą.SamMcLuhan
wswoimwczesnymartykulept.
TheSouthernQuality
pisze
oamerykańskimPołudniujakomiejscu,którenaskutekbraku
wpływudeprawującejcywilizacjiurbanistyczno-przemysłowej
zachowałonaturalnąwrażliwość,prostotęorazmoralną
nieskazitelność2.Wtymmiejscuwartorównieżwspomnieć
okonwersjiMcLuhananakatolicyzm,którazdaniemElżbiety
iFranciszkaRyszkówmogłanastąpićpodwpływempismMaxa
Webera,wiążącegomodernizacjęipowstaniekapitalizmuzetyką
protestancką3.Wrogistosunekprzedstawicieli
NewCriticism
doprocesówzwiązanychzracjonalizacjążyciaspołecznego
musiałodbićsięwoceniewspółczesnejnauki,zwłaszcza
wocenieneopozytywizmuzjegotendencjądonarzucaniainnym
dziedzinomludzkiejaktywnościkryteriówwypracowanych
nagrunciefizyki.Wtymkontekścienależyrozumiećpróbę
określeniaprzez„nowychkrytyków”społecznejfunkcjipoezjiijej
stosunkudonowożytnegomodelunauki,któregopodświadome
stosowaniejakowzoruwszelkiegorodzajudziałaniamabyć,
wopiniiprzedstawicielitegoprąduintelektualnego,przyczyną
rozpaduwspólnoty4.
Tenaspektpoglądów„nowychkrytyków”jestszczególnie
ważnydlanaukinowejMcLuhana,wktórejtedwaelementy
stanowiąospecyficeprojektuautora
GalaktykiGutenberga
:
poetykajakowspólnapodstawadlarozumieniasztukiinaukioraz
aplikacyjny,znajdującyzastosowaniewformowaniukształtu
kultury,charakter„prawmediów”5.
Źródłarefleksji,jakąprzedstawicielenowejrytykipodejmują
nadrelacjąsztukiznauką,znajdujemywfilozofiiHenriego
Bergsona,któryokreślającstosuneknaukidowiary,widzi
„radykalnyprzedziałmiędzykrólestwemwiaryikrólestwem
rozumu;międzyzjednejstronytym,cointuicyjneijakościowe,
azdrugiej–tym,cointelektualneiilościowe”6.Jednakwopinii
„nowychkrytyków”antynomiarozumuiwiarystraciłaaktualność
wrazzkońcemepokiodrodzenia.Wjejmiejscepojawiłasię
„bardziejznaczącaipodstawowa”dychotomiamiędzysztuką
anauką,opierającasięna„opozycjimiędzypoznaniem
jakościowym(któregodostarczasztuka)ipoznaniemilościowym
(któregodostarczanauka)”7.Podziałtenjestzdaniem„nowych
