Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Możliwościwykorzystaniakrążącychkomórek
nowotworowychwterapiichoróbnowotworowych
ArturKowalik,StanisławGóźdź
1010
Wstęp
Obecniechorobynowotworowesąnajczęstsząprzyczynązgonównaświecie.Każ-
degorokuzapadanachorobęnowotworową13mlnosób,zczegoumiera8mln[1.1].
Prognozujesię,żew2030rokubędzie22,2mlnnowychzachorowań[1.2].W90%
zazgonodpowiadachorobauogólniona(przerzuty)[1.3].Wprocesiepowstawania
przerzutówmożnawyróżnićkilkaetapów:powstawanieguzapierwotnego,inwazja
lokalna,intrawazacja,ekstrawazacjaorazustanowienieprzerzutuodległego[1.4].
Komórkaprawidłowanabierazdolnościdonowotworzeniapoprzezgromadzenie
mutacjiwswoimgenomie.Ewolucjaprzebiegawsposóbklonalny,copowoduje,że
guznowotworowyskładasięzwielugrupkomórekzwanychklonami.Klonykomó-
reknowotworowychsąbardziejpodobnedosiebiewporównaniudoresztyklonów.
Niektórezgrupkomórekwwynikukumulacjidostatecznejliczbymutacji(2÷6)posia-
dajązdolnośćdoprzerzutowania.Zgrupowanieklonówkomórkowychtworząceguz
nowotworowyosiągawielkość1÷2mmiabydalejrosnąć,musinawiązaćpołączenie
zukłademkrwionośnymdostarczającymtlenorazgłównieskładnikiodżywcze[1.5,1.6].
Wetapielokalnejinwazjizachodząpoważnezmianywmorfologiikomórek
nabłonkowych.Następujeuruchomienieszlakuembrionalnego–tzw.przejścia
nabłonkowo-mezenchymalnego(ang.EMT–epithelialmesenchymaltransition).
Procestenpowodujezmianymorfologiczneorazprzebudowęcytoszkieletuwewnątrz-
komórkowego,któryumożliwiaaktywneruchytypuamebowatego.Dziękitymzmia-
nomkomórkanabłonkowakształtukuboidalnegotracipołączeniazsąsiadującymi
komórkami(zanikekspresjiE-kadheryny)iprzekształcasięwkomórkęocechach
komórekmezenchymalnychokształciewrzecionowatym,któradodatkowoposiada
zdolnośćdoaktywnegoprzemieszczaniaorazwydzielaniaenzymówproteolitycznych,
ułatwiającychinwazjęlokalną,poprzeztrawieniebłonypodstawnejorazsubstancji
międzykomórkowej[1.7].Trawieniesubstancjipozakomórkowejuwalniadodatkowo
dużąilośćczynnikówwzrostu,któresątamzmagazynowane.Powodujetostymu-
lacjękomóreknowotworowychdowzrostuipodziałów[1.8].Inwazyjnekomórki
nowotworowenapotykająnaswojejdrodzefibroblasty,miofibroblasty,komórki
układuodpornościowegobędąceskładnikiempodścieliska(zwanegoinaczejzrębem).
Komórkinowotworoweaktywująkomórkizrębu,zaśtezwrotniewzmagająpodziały
wkomórkachnowotworowych,wzmacniającichagresywność[1.9,1.10].
Wrezultaciekomórkazaczynasięprzemieszczać,anapotykającnaswejdrodze
naczyniekrwionośne,rozpoczynakolejnyetap,tzw.intrawazację.Inwazyjnekomórki
