Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kościoła,chcączanadtobyćwzgodziezdoktoramiSorbony.Wtej
niepewności,postanowiłemsięporadzićjednegoztych,którzy,
zprzezorności,pozostalineutralniwpierwszymsporze,iżbymsię
dowiedziałodeńprawdy.Odwiedziłemtedypewnegobardzouczonego
człowieka,prosząc,abymiwyjaśniłistotętejróżnicy,wyznałem
mubowiemszczerze,żeniewidzężadnej.Nacoodparł,śmiejącsię:
—Jakiżeśtynaiwny,żemyślisz,iżjestjaka!Igdzieżbymogłabyć?
Czywyobrażaszsobie,iż,gdybyznalezionoróżnicę,nieogłoszono
bytegowyraźnie,iniepokazanoskwapliwiecałemuświatu,wktórego
oczachchcązohydzićArnaulda?
Poznałemztychkilkusłów,iżwszyscyci,którzybylineutralni
wpierwszejkwestii,niebylibyneutralniwdrugiej.Pragnąłem
usłyszećjegoracjeispytałem:Czemużtedyzaczepilitotwierdzenie?
Natoodparł:
—Czyniewiesz,żep.Arnauldstrzegłsięzawszepowiedziećcoś,
cobyniebyłoopartenatradycjiKościoła;otoż,wrogowiejego
postanowiligo,mimoto,wyświecićzKościołazajakąbądźcenę;
żezaśpismajegonienastręczałyimżadnejsposobnościpotemu,
zmuszenibyli,dlazadowoleniaswejżądzy,wziąćbylejakie
twierdzenieipotępićje,niemówiącwczymanidlaczego.Czynie
wiesz,jakjanseniścitrzymająichwszachuiprzypierajątakzajadle,
iż,zanajmniejszesłówko,któresięimwymknieprzeciwzasadom
Ojców,waląwnichcałymitomamiignębiądoupadłego?Takwięc,
doświadczywszytylekroćwłasnejsłabości,uznalizagodniejsze
iłatwiejszepotępićniżodpowiedzieć,ponieważowieleimsnadniej
znaleźćmnichówniżargumenty.
—Ba!—rzekłem—skorotaksięrzeczymają,Cenzuraichjest
bezcelowa:któżjejbowiemdawiarę,widzącjąbezpodstawiobaloną
odpowiedziami,którewywoła?
—Gdybyśznalduchaludu—odparłdoktor—inaczejbyśmówił.
Cenzuraich,mimoiżsamatakgodnacenzury,będziemiała,najakiś
czas,pełnyskutek.Zczasem,niewątpliwie,dowiedziesięjej
nieważności,alerówniepewnymjest,iż,narazie,nawiększośćludzi
podziałatak,jakgdybybyłanajsłuszniejszawświecie.Byleby
krzyczanonaulicach:„WyroknaArnaulda!Potępieniejansenistów!”
jezuiciosiągnąto,czegochcieli.Ktojąprzeczyta?Ktoprzeczyta
izrozumie?Ktospostrzeże,iżnieudowadniazarzutów?Kto,pomyśl,
weźmietęrzecztakdoserca,ipodejmiezbadaniejejdogruntu?
Widzisztedy,ilenatymzyskująwrogowiejansenistów.Pewnisą,
iżbędątryumfować—mimoże,jakzazwyczaj,tryumftenbędzie
