Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ProzahistorycznaJaanaKrossa.Filozofiapisarstwa,metodatwórcza,estońskość
analizowanemutuautorowi,zatytułowanejPowieścihistoryczneJaanaKrossa(Diehi-
storischenRomanevonJaanKross)22.
OsobnemiejscewpublicystycenatematJaanaKrossazajmująkrytycyradzieccy
irosyjscy.Największejliczbyprzekładówutworówestońskiegopisarzadokonanowłaś-
nienajęzykrosyjski.Dodatkowo,RosjanietłumaczyliKrossaniemalniezwłoczniepo
powstaniuoryginałówjegonajważniejszychutworów,czylioprzynajmniejdekadęlub
dwiewyprzedzaliNiemców,Anglikówczynarodybyłegonblokuwschodniego”,które
zresztączęstoczytałyKrossawtłumaczeniachwłaśniezprzekładówrosyjskich.Zna-
czącąrolęwkontaktachrosyjskojęzycznychkrytykówzopisywanymtwórcąodgrywał
oczywiściefaktwspólnegopaństwa,wjakimdo1991rokużyli.Migracjawewnętrzna
wZSRRsprawiła,żewieluRosjanosiedlałosięwEstońskiejRepubliceSocjalistycz-
nej,częstozasilająckadryuniwersyteckieczyredakcjeperiodykówliterackich.Znacz-
naczęśćkrytykówposługiwałasięjęzykiemestońskim,codawałoimdostępdocałej
twórczościKrossa.Wśródbadaczy(awniektórychprzypadkachwręczfanów)prozai-
kawartowymienićNaftolijaBassela,zainteresowanegoszczególniezwiązkamiprozy
KrossazliteraturamiinnychnarodówZwiązkuRadzieckiegoitropiącegoKrossowskie
komentarzedowspółczesności,ukrytewproziehistorycznej.ToBasselukułpopularne
wśródkoneserówestońskiejkulturypowiedzenienCzłowiek,którynieprzeczytałjakiejś
powieściKrossa,niemożenazywaćsiebiewykształconym”.WalentynOskockianali-
zowałgranicepomiędzyhistorycznąprawdąaautorskąfantazją-temattenprzyciągnął
takżehistorykaNatanaEjdelmana,którykilkakrotniepublikowałfachowekomentarze
dopowieściartysty.Wostatnichlatachdajesięzauważyćdużąaktywnośćnaukowców
KatedryKulturyRosyjskiejiSłowiańskiejUniwersytetuTartuskiego,aszczególniekie-
rującejtąjednostkąprofesorLjubovKisseljovej.Dorpaccybadacze,wprzeważającej
większościRosjanie,równieżinteresująsięproporcjąmiędzyprawdąafikcją,lecznade
wszystkowliteraturzeKrossapasjonujeichobrazichnarodowejkultury.Wroku2012
dziękistaraniomtejgrupywseriinActaSlavicaEstonicaII”ukazałsiętomzatytuło-
wanyJaanKrossakulturarosyjska,pełenrzetelnychanaliz,cowartepodkreślenia,
opublikowanytakżepoangielsku23.
Wliteraturzeprzedmiotupojawiająsięodwołaniadobadaczyszwedzkich,m.in.teo-
logaikulturologaks.ChristianaBrawa,orazfrancuskich,wśródktórychwysokoocenia
siętekstykrytyczne,publicystyczne,anadewszystkokomentarzedopowieścitworzone
przeztłumaczaKrossaJean-LucaMoreau.Doichtekstówniesięgałem,gdyżżadnym
zjęzykówsięnieposługuję.
OstaniebadańnadKrossemwPolscekilkasłówjużnapisałem.Jesttopisarzzjednej
stronynazwanyprzezAndrzejaDrawiczawybitnym,wyróżnionynagrodąim.Stanisła-
waVincenza24,azdrugiejtraktowanypobieżnie,beznależnejmurefleksji.Wniniej-
22K.Wagner,DiehistorischenRomanevonJaanKross.AmBeispieleinerUntersuchungderdeutschen
undenglischen.ÜbersetzungenvonProfessorMartensiärasõit(1984),FrankfurtamMain2001.
23JaanKrossandRussianCulture,red.L.Pild,Tartu2012.
24
Onagrodziedonosim.in.nTygodnikPowszechny”:nJuryNagrodyLiterackiejim.StanisławaVincenza
zebranenaposiedzeniuwdniu6marca1990r.wKrakowiewskładzie:WisławaSzymborska,TadeuszChrza-
nowski,KrzysztofDybciak,BronisławMamoń,JanJózefSzczepański,JacekWoźniakowski(przewodniczący)
iAdamZagajewski(nieobecny)postanowiłoprzyznaćNagrodęLiterackąim.StanisławaVincenzazarok
1990JaanowiKrossowi,poecieipowieściopisarzowiestońskiemu,wktóregotwórczościspotykająsięróżne
kultury,różneepokihistoryczne,odrębnościetniczne,obyczajowe,językoweireligijneizaświadczająowspól-
