Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
torczerpał,ipierwowzoramipewnychpostacikonieczniepowinienzewspomnianymi
książkamisięzapoznać.PozostałestworzoneprzezEstończykówmateriałytogłównie
artykułykrytyczne,częstoobszerne,odkrywczeikompetentne,leczpoświęconezwykle
jednemuutworowi,opublikowanemuniedługowcześniej.
Kilkunaukowcówwyłamujesięztegoschematu,piszącanalizygłębsze,szerokood-
noszącesięzarównodotłahistorycznego,jakidoliterackiegokontekstu,tojestwcześ-
niejszychdokonańKrossaiinnychprozaików.Wśródtychnajważniejszychbadaczy
należywymienićToomasaHauga-znawcęipasjonatawłaściwiewszystkichwielkich
prozaikówEstonii.Haug,publicystaprestiżowegomiesięcznikaliterackiegonLoo-
ming”,szczególniezasłużyłsiękilkomapasjonującymiwywiadamizKrossem.Wiele
oprozieopisywanegoartystypisalitakżePärtLiasiTiinaKirss,przyczymprofesor
Kirss,pracującaodwielulatnauniwersytetachamerykańskich,licznetekstyoKrossie
publikujewjęzykuangielskim.EstońskiebadanianadKrossemniemająsprecyzowa-
negokierunkupozaanalizamiTiinyKirss,zainteresowanejprzedewszystkimautorską
grązcenzurąorazobecnymiwanalizowanejproziealegoriamiiparalelami.Badaczka
koncentrujesięwięcprzedewszystkimnatym,jakhistorycznaprozaKrossakomentu-
jewspółczesnąrzeczywistośćijakimiśrodkamiprozaikosiągałtakcharakterystyczną
dlańwieloznaczność.Kirss,piszącpoangielsku,sięgawielokrotniedooryginalnych
utworów,niedostępnychwprzekładzie,streszczającje,podsumowująciwerudycyjny
sposóbpokazującewolucjętwórczościsamegoKrossa.
Literaturaopisywanegoautorabyłatematemkilkunastupracdyplomowych,kon-
centrującychsięgłównienaproziehistorycznejijejbohaterach,aletakżenastrukturze
tekstu,poetyceijęzyku.PowstałytakżepraceoNiemcachbałtyckichwprozieKrossa
oraztekstykomparatystyczne,porównującejegotwórczośćm.in.dodokonańTomasza
Manna.DodziśwEstoniinienapisanojednakpracydoktorskiej,którejtematembyłby
opisywanyartystalubjegoksiążki.
NajwiększezasługidlalepszegozrozumieniatwórczościKrossapołożyliwedług
mniedwajbadaczespozaEstonii,obajbliskozaprzyjaźnienizestońskimtwórcą:Fin
JuhaniSalokanneliCorneliusHasselblatt,naukowiecpochodzenianiemiecko-holender-
skiego.SalokanneljestautoremznakomitejmonografiiJaanKross,wktórejczytelnik
znajdziezarównoinformacjeożyciutytułowegobohatera,jakikompetentneanalizy
wszystkichjegoważnychutworów,wtymtakżepoezji.Niestety,wspomnianedzieło
jestdostępnewyłącznieworyginalnejwersjijęzykowejitłumaczeniunaestoński,co
znówzamykadostępdoniegowieluadmiratoromtwórczościKrossa.Salokannel,tłu-
maczkilkuksiążekestońskiegoautora,opublikowałrównieżkilkadziesiątartykułów
biograficznychikrytycznychwrozmaitychmediachfińskich.CorneliusHasselblatt,
profesorkulturyijęzykówugrofińskichnaUniwersyteciewGroningen,zaczynałswoją
karieręnaukowąodjęzykoznawstwa,byprzezprzekład(równieżdziełKrossa)zmienić
dyscyplinęnaliteraturoznawstwo.WśródwieluzasługHasselblattawybijająsięmonu-
mentalnaHistorialiteraturyestońskiej,wktórejcałyrozdziałpoświęconyjestKrosso-
wi,orazzorganizowaniew1989rokuwNiemczechkonferencjipoświęconejestońskie-
muartyście.Referatyztegospotkania,wtymwystąpieniasamegoestońskiegopisarza,
którybrałudziałwposiedzeniach,będąwniniejszejpracycytowane.Hasselblattbył
takżepromotorempierwszeji,oilemiwiadomo,jedynejpracydoktorskiejpoświęconej
