Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KberunkbopracowywanbaspuścbznysabbnyzGostkowskbchGrzegorzewskbejł
11
fałszywąkorespondencjązojcem,któratomistyfikacjawyszłanajawprzypadko-
woiniestetyprzyczyniłasiędopogłębieniamelancholijno-depresyjnychstanów
Grzegorzewskiegojużnazesłaniu.Izolowałsię,odmawiałkorespondencjizrodzi-
ną,przekonany,żenieżyją.Byratowaćwycieńczonegoprzyjaciela,współzesłańcy
samipisalilistywimieniuSabinyipomagalimufinansowo,abywytrzymałtrudy
pobytuwTobolsku,KrasnojarskuiPiotrowsku.Poośmiulatachspędzonychna
Syberii,w1854rokupowróciłdoWarszawy,jednaknieodzyskałjużnigdyrów-
nowagipsychicznej.Pokrótkimpobyciewstolicy,wyjechałdoCzerska,pozosta-
wiającżonęsamązpiątkądziecinawychowaniu9.Umarł13czerwca1855roku.
Grzegorzewskaporadziłasobiewtejsytuacjiwyjątkowodobrze.Popierwsze,jesz-
czepodczasuwięzieniamężawyprocesowałaniesłuszniejejodebranesumyposa-
gowe,podrugieintensywniezabrałasięzadziałalnośćliterackąipublicystyczną.
ProwadziłarównieżsalonikwwykupionejkamienicynaLesznie,naprzeciwko
kościołaKarmelitów,cieszącsięniekłamanążyczliwościąiszacunkiemśrodowi-
skaliterackiegoiintelektualnegoWarszawy.Wydajesię,żewwieku47latzaczęła
istotniespełniaćprzynajmniejczęśćswoichintelektualnychpotrzeb10,choćzaży-
ciastosunkowoniewieleudałosięjejogłosićzprzygotowanychmateriałów.Zmar-
ła26czerwca1872roku.ZdaniemZofiiLewinówny,szczególnypodziwwzbudzać
możeambitnywybórlektur,doktórychGrzegorzewskasięgałaizktórychspo-
rządzaławypisyzachowanewrękopisach.Wskazująonenazaskakującouważną
ipogłębionąrefleksję.Słusznietakżebadaczkapodkreślaparadoks,jakiujawniają
owenoty:nTazaciętaprzeciwniczkaemancypacjijakżeautentycznąbyławżyciu
emancypantką”11.AleksandrazChomętowskichBorkowska,redaktorkanKroniki
Rodzinnej”,twierdziłakrótkopośmiercipisarki:
pisałajedyniezeskłonności,jakączuładodzieleniasięmyślązdrugimi,niezaś
dlazadowolenialiterackiejpróżności,czegonajlepszymdowodemjestto,żeoprócz
urywkówdrukowanychwnBiblioteceWarszawskiej”irzeczyofiarowanychprzyja-
ciołom,pozostawiławszystkiepracewrękopismach12.
Niejesttowszakżepewne.Niektóreczystopisyzarchiwumpisarkiświadczą,żepo-
wodytejnwydawniczejoszczędności”wynikałynietylkozjejwyboru.Reprezentowała
9
,ob.M.Tyrowbcz9GrzegorzewskiAleksander9s.95;,.Lewbnówna9Wstęp9s.29-30.Dokładną
relacj<ztegonbezwykletrudnegodlanbejokresuzdajeGrzegorzewskawodr<bnymbrudno-
pbsbenbeopublbkowanejparńbwspomnbeń.
10
Nbgdyjednaknbewerbalbzowałabchotwarcbe.
11
,.Lewbnówna9Wstęp9s.30.Badaczka9przygotowującwspółczesnąedycj<hbstorbbWesslówny9
mbałaokazj<zapoznaćsb<zr<kopbsambGrzegorzewskbej9podówczaspozostającymbjeszcze
wr<kachrodzbny.lnformacj<nabchtematuzyskałaodstanbsławaPbgonbabKarolaEstrebchera.
12
A.zch.Borkowska9SabinazGostkowskichGrzegorzewska.Wspomnienie9ŁTygodnbkllustrowa-
nyU18729nr2449s.98.
