Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Genezaprzedsiębiorstwa
•
17
wmanufakturach,rozwijającychsięwczasachtzw.pierwotnejakumulacjikapi-
tału,występowałynajczęściejbardzotrudnewarunkipracy,nierazwręcz
nieludzkie,anieporównanielepszasytuacjapodtymwzględemwystępuje
wprzedsiębiorstwachprzemysłowych.
Różnice,októrychmowapowyżej,zostałyprzedstawionewtablicy1.1.
TABLICA1.1.Manufakturaaprzedsiębiorstwoprzemysłowe
Technicznypodziałpracy
Techniczneuzbrojeniepracy
Warunkipracy
Głównewyróżniki
Niewystępujealbojestwzalążku
Bardzoniskie,wpostaci
Najczęściejbardzotrudne
najprostszychurządzeń
inarzędzi,zdominacjąpracy
ręcznej
Manufaktura
Jestzregułybardzorozwinięty
Jestzróżnicowanezależniem.in.
Zróżnicowane,aledużolepsze
odrodzajuprodukcji,często
bardzowysokie
niżwmanufakturze
Przedsiębiorstwo
przemysłowe
Źródło:Opracowaniewłasne.
PrzekształcaniesięmanufakturwfabrykinastąpiłopodkoniecXVIIIw.naj-
pierwwAnglii,anastępniewinnychkrajacheuropejskichiwUSA,gdyprace
maszynowezaczęływypieraćpraceręczne.WXIXw.powstaływtychkrajachsieci
kolejowe,ułatwiająceprzewózsurowców,półfabrykatówiwyrobówgotowych.
Ogromneprzyspieszenierozwojuprzedsiębiorstwprzemysłowychwystąpiłowdru-
giejpołowieXIXw.,kiedymaszynyparowezastąpionomaszynaminapędzanymi
energiąelektryczną.Podobneznaczeniedlaprzedsiębiorstwprzemysłowychitrans-
portumiałowynalezieniesilnikaspalinowego.
Istotnącezurąwrozwojuprzedsiębiorstwprzemysłowychbyłowprowadzenie
(najpierwwUSA,napoczątkuXXw.)wprocesachprodukcyjnychpogłębionego
podziałupracy.Pozwoliłotoszerokozastosowaćspecjalistycznemaszynyiurzą-
dzeniaprodukcyjneorazprzejśćdoprodukcjiwielkoseryjnejimasowej.Wefekcie
wytwarzanienadużąskalędałoznaczneobniżeniekosztówprodukcjiicen,czy-
niącwyrobybardziejdostępnymi,atymsamymzwiększyłonaniepopyt.Ten
postępwynikałzwykorzystaniawprzedsiębiorstwachprzemysłowychwyników
badańnadorganizacjąpracyF.W.Tayloraiwielujegoamerykańskichwspół-
pracownikówikontynuatorów.TayloryzmszybkorozpowszechniłsięwUSA
iwEuropie.
Następnymetapemwrozwojuprzedsiębiorstwprzemysłowychbyłowprowa-
dzenie,począwszyodlat20.XXw.,produkcjipotokowej(taśmowej),polegającej
nawykonywaniuoperacjitechnologicznychnaobiektachprzesuwanych(często
wrytmiewymuszonymprzezmaszyny)zestanowiskanastanowisko.Dałotodalszy
