Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nNajwiększympariasemroduludzkiegojestkobietachrześcijanka”(?)...
13
jednejkwestii:przekonaniaopodrzędnym,nniewolniczymstanowiskukobietywis-
lamie”7.TemattenwielokrotniepodnosilirównieżpodróżopisarzeXIXiXXwieku,
natomiastGąsiorowskienergicznieoponowałprzeciwkotakiemuujęciu,dowodząc,że
mahometankimająprawa,którychodmawiasięEuropejkom.
Wytłumaczeniadlazjawiskzachodzącychwteraźniejszościszukanowprzeszło-
ści,toteżwielerozprawemancypacyjnychotwierałwstępprzedstawiającynkwestię
kobiecą”wujęciuchronologicznym,począwszyodzaranialudzkości.Tegotypu
rozważaniomsprzyjałrozwójantropologiijakonauki.Womawianymokresieduży
rezonanszyskałyrozprawyewolucjonistów,zwłaszczazaśmonografiaLewisaMorga-
naSpołeczeństwopierwotne,czylibadaniekoleiludzkiegopostępuoddzikościprzez
barbarzyństwodocywilizacji,którejpolskiprzekładukazałsięw1887roku8.Ustalenia
Morgana,wmyślktórychmatriarchatmiałbyćpierwotnymustrojemludzkości,trak-
towanowfeministycznychrozprawachjakoważkiargument.Dowodzonobowiem,
żedopierowmiaręrozwojucywilizacjiograniczanostopniowoniewieścieprawa,za
coobwinianopatriarchat,gdyżuwięziłkobietęnwgroźnejmęskiejwszechwładzy”-
nUcisksłabszych,panowaniebrutalnejsiłyfizycznej,nieznanejwprawiemacierzy-
stym,idziezanimpoprzezwieki”9.Nadowódrównościobupłciupoczątkudzie-
jówprzywoływanochętniehistorięstworzeniaczłowieka,zwłaszczazaśstwierdzenie
zKsięgiRodzaju10:nIstworzyłBógczłowiekanawyobrażenieswoje:nawyobrażenie
Bożestworzyłgo:mężczyznęibiałogłowęstworzyłje”11.ZdaniemTurzymy,skłonnej
odczytywaćKsięgiŚwiętejakondokumenthistoryczny”,nwyrazetycznychispołecz-
nychdążeńepoki”12,dopieronadalszychetapachrozwojuludzkościpozbawionoko-
bietęprzynależnychjejpraw,cozkoleiznalazłoświadectwownastępnych,spisanych
wkolejnychwiekachksięgachStaregoTestamentu13.
Historiakobiecychlosównaprzestrzeniwiekówukładałasięwndziejekrzywdy
kobiecej”.Niebezwpływunapolskidyskursemancypacyjnypozostawałyobcewzor-
ce:bacznieobserwowanodynamicznyrozwójkobiecychruchówwEuropieiAme-
ryce,apismazaangażowanychwnieliteratów,społecznic,działaczypolitycznych
szybkotłumaczononajęzykpolski,byprzywołaćchoćbyrozprawysłynnejSkandy-
7KazimieraBujwidowa,Kwestiakobieca.Czykobietapowinnamiećtesameprawacomężczyzna?,
Kraków:NakłademTow.WydawniczegonEncyklopediiLudowej”1909,s.16-17.
8DziełoMorganaprzełożyłanajęzykpolskidziałaczkaspołecznaAleksandraBąkowskaukrytana
stronietytułowejpodinicjałamiA.B.OrecepcjimonografiiwPolscezob.AnnaGomóła,Napoczątku
byłzachwyt.MłodyKrzywickiczytaMorgana,nLaboratoriumKultury”2014,nr3,s.83-113.
9Obacytaty:CecyliaWalewska,Zdziejówkrzywdykobiet,Warszawa:SkładGłównywKsięgarni
GebethneraiWolfa1908,s.7.
10Zob.MariaTurzyma,Kwestiakobieca,w:eadem[etal.],Głoskobietwkwestiikobiecej,Kraków:
StowarzyszeniePomocyNaukowejdlaPolekim.J.I.Kraszewskiego,DrukarniaZwiązkowa1903,s.3.
11Rdz1,27,za:BibliatojestKsięgiStaregoiNowegoTestamentu,wedługłacińskiegoprzekładu,
napolskijęzykprzełożone,Warszawa:TowarzystwoBiblijneWarszawskie1821,s.3.
12MariaTurzyma,Kwestiakobieca,s.1.
13Ibidem.
