Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
JarosławWoźniak
podłożefizyczne”1.Wekokrytycebardzowyraźnesąkoncepcje(choćsceptycymo-
glibypowiedzieć:marzenia)nbiotyczne”,próbującenzawszelkącenęukazaćżywot-
nośćtekstuwanalogiizinnymiorganizmami”2.Zatemmamydoczynieniazpewnym
odwróceniempoststrukturalistycznejontologiitekstualistycznej,wktórejtoświatuj-
mowanybyłnawzórtekstu.Zdajesię,żełączysiętowpewiensposóbzezwrotem
wstronęmaterialnościpostrzeganejjakonimmanentnyplanegzystencji”3.
JaktwierdziSharonLattig,przeświadczeniaomaterialnościpoezji4orazżepo-
ezjanietylkowzmacniapercepcjęczypozwaladostrzecnowerzeczy,aleteżwprost
wywodzisięzucieleśnionegopoznaniarzeczywistości,sąnadwyrazmocnoobecne
wekokrytyceiekopoetyce5.ItaknaprzykładLeonardScigajzauważał,żeekopoeci
wdużejmierzezainteresowanisąkwestiąucieleśnieniaiprzedrefleksyjnego,zmysło-
wegodoświadczeniajakopodstawywszelkiegomyślenia6.
SamaLattigidzieokrokdaleji,obierającperspektywękognitywistyczną,ujmuje
wiersznie(tylko)jakoekspresjętreścipercepcji,alejakosposóbnrekapitulacjinego-
cjacjiśrodowiskaprzezorganizm”7.Wjejujęciukażdapoezjajestekologiczna.Nie-
stety-asątoteżwnioski,doktórychmożnadojść,analizującsposóbkonceptualizacji
naturyifunkcjimetaforywekokrytyce-jesttoproblematycznedlapoddziedziny
literaturoznawstwa,jakąjestekokrytyka,ponieważodbierajejjednocześniespecyfikę
przedmiotu(ekopoezja)imetody(nzielone”studianadliteraturą).
Downiosków,jakieprzedstawiłaLattig,możnadojśćróżnymidrogami-zarów-
nopoprzezkognitywistykęwstyluGeorge’aLakofaiMarkaJohnsona,jakinowe
materializmyKarenBarad,Timothy’egoMortonaczyGrahamaHarmana,aleteż
ekologięumysłuGregory’egoBatesona.Sątozresztąścieżkinajbardziejuczęszczane
przezekokrytykówrozważającychzagadnieniemetafory-prowadzącenieodmiennie
doprzeświadczeniaoniezbywalnympołączeniudyskursuimaterii,literaturyiżycia.
Ujęcietejfigurymyśliprzezróżnychbadaczyjestzaskakującowręcz,oczywiściedo
pewnegostopnia,spójne.Nieodmienniepojawiająsiętesamekoncepcjeitesame
kontekstyteoretyczne.
1SharonLattig,CognitiveEcopoetics:ANewTheoryofLyrics,London:BloomsburyPublishing
2021,s.1.
2JakubSkurtys,Pieśńkopalinitworzywsztucznych(wokół„Wierszyorganicznych”KacpraBart-
czaka),w:Ekokrytyka,red.KrzysztofWojciechowski,Poznań:WBPiCAK2018,s.25.
3Ibidem.
4Przyczymniechodzitutajozbudowaniematerialistycznejteoriitekstunabazientradycyjnego”
materializmu,jakwprzypadkukoncepcjiNielsaEgebaka(zob.NielsEgebak,Kumaterialistycznejteorii
tekstu,przeł.StenBoBorgPedersen,BogdanWierzba,w:Marksizmiliteraturoznawstwowspółczesne.
Antologia,red.AndrzejLam,BogdanOwczarek,Warszawa:PIW1979,s.255-280.
5SharonLattig,CognitiveEcopoetics,s.2.
6LeonardScigaj,SustainablePoetry:FourAmericanEcopoets,Lexington:TheUniversityPress
ofKentucky1999,s.11.
7SharonLattig,CognitiveEcopoetics,s.2.
