Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JaromirBogacz
wkręgu
idei
dyskursuoświecie–tego,coMichelFoucaultokreśliłjakoDyskursUniwersalny–„wie-
dzywpisanejwjednolityład”51.
Tenładpowinienujawnićsięwjęzyku.Wiemyjużjednak,żejęzykinaturalnesązdradli-
we.Tylko„naukisąprawidłowouprawianymisystemamijęzykowymi”52.Ponieważmamy
doczynieniaz„jednolitym”światem,zkontinuumzjawisk,pojawiasiępokusastworzenia
językauniwersalnego,którypołączynaukiszczegółowei„będziewstanieprzypisaćkaż-
demuprzedstawieniuikażdemuelementowikażdegoprzedstawieniaznak,dziękiktóremu
byłybyoneoznaczonewjednoznacznysposób”53.Światjestspójnącałością,którądasię
poprawnieodzwierciedlićwjęzyku–przedewszystkimwjęzykunauki.
Scjentyzmmetafizyczny
WSłowachirzeczachFoucaultpisałodoświadczeniuklasycznymjakooczymśbez-
powrotnieutraconym.Późniejjednakodżegnywałsięodprzypisywaniagodokonkretnego
miejscaiczasu.Wydajemisię,żeanalizadyskusjiwokół(chociażby)badańnadsztuczną
inteligencjąireprezentacjąwiedzymożesugerować,żeklasycznyracjonalizmwciążpo-
zostajespontanicznymsposobemwidzeniaświatadlawieluprzedstawicielinaukścisłych.
Czyjednakmożliwyjest,nagrunciefilozoficznym,takipowrótdopostawyprzedkry-
tycznej?Wydawałobysię,żeto„odczucieświatajakoograniczonejcałości”,októrym
młodyWittgensteinpisałjakoodczuciu„mistycznym”54,jestdlanasczymśbezpowrot-
nieutraconym.Ideą,która,jaksądzę,utorowaładrogędlanawrotuoptymistycznego,kla-
sycznegoracjonalizmu,byłdokonanywłaśnieprzezWittgensteinazwrotwstronęjęzyka
potocznegoi„zdrowegorozsądku”orazwłaśnieWittgensteinowskacałościowakrytyka
filozofii(dlategowswojejostatniejpolemiceSearlezarzucaDerridzieignorowaniedo-
robkuaustriackiegofilozofa,zktórym,paradoksalnie,tenostatnibyłczęstozestawiany55).
Najgorętszymzwolennikiemtakiegosposoburadzeniasobiezesceptycznymiwątpliwoś-
ciamiokazałsięwłaśnieSearle.Wswoichksiążkachjasnozadeklarowałswójscjentyzm:
„podstawowarzeczywistość(…)torzeczywistośćopisywanaprzezchemięifizykę”56.
Niecodalejsformułowałtotrochęinaczej:„Myślę,żeświatistniejezupełnieniezależnie
odnaszychumysłówiże–wgranicachmożliwościpodarowanychnamprzezewolucję–
jesteśmywstaniepojąćjegonaturę”57.Trudnochybaofilozofa,którywnaszychczasach
dobitniejmanifestowałbyswójesencjalizm.Konsekwencjątejpostawyjestcytowanejuż
51
M.Foucault,Słowairzeczy.Archeologianaukhumanistycznych,przeł.T.Komendant,Słowo/obrazterytoria,
52
53
Gdańsk2006,s.87.
Ibidem,s.89.
Ibidem,s.87.
54
L.Wittgenstein,Tractatuslogico-philosophicus,przeł.B.Wolniewicz,PWN,Warszawa1970,s.82.
55
Zob.np.J.Bouveresse,Racjonalnośćicynizm,„LiteraturanaŚwiecie”1988,nr8–9.
56
J.R.Searle,Umysł,język,społeczeństwo,op.cit.,s.26.
57
Ibidem,s.17.
PRZEGLĄDKULTUROZNAWCZY
NR1(9)
ROK2011
Kłopotyzinżynieriąfilozoficzną
19
