Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wkręgu
idei
JaromirBogacz
Kłopotyzinżynieriąfilozoficzną
Stosowanafilozofialingwistyczna
„[Problemjęzyka]nigdytakjakdzisiajnieopanowałjakotakicałegohoryzontunaj-
rozmaitszychbadańinajróżnorodniejszych–codointencji,metody,ideologii–dyskursów”1.
TesłowanapisałwlatachsześćdziesiątychXXwiekuJacquesDerrida.Irzeczywiścieprzez
dużączęśćubiegłegostulecianaukihumanistyczne,afilozofiawsposóbszczególny,porzu-
ciłyswojedawneproblemy,alboteżprzemieściłyjewtensposób,żenowychodpowiedzi
zaczęłyszukaćwbadaniachjęzyka.Przezkrótkąchwilęjęzykoznawstwoosiągnęłopo-
zycję,jakaodzawszeprzynależałafilozofii–naucezapewniającejpodwalinywszystkim
pozostałym.Charakterystyczne,żenajwiększyrozłamfilozofiidwudziestowiecznej–na
szkołęanglosaskąikontynentalną–dotyczyłniemalwszystkiego,odmetodologiipouży-
wanąretorykę,pozatymwspólnymdlaobupolembadań–językowym.Igdyjedni,dążąc
doideałuobiektywności,zastępowalijęzykztrudemdającymsięwyartykułowaćżargonem
matematycznym,todrudzy,wszalonejpróbieodciśnięciananimwłasnegopiętna,używali
gowsposóbidiomatyczny.
Nicdziwnego,żewśródsamychfilozofówpojawiłysięgłosy,żezwrotlingwistyczny
oddaliłfilozofięodkwestiinaprawdęistotnych.Nawetci,którzysympatyzowaliztymnur-
tem,zaczęlisięzastanawiać,czyniezabrniętowślepąuliczkę.JerryFodor,omawiającco
bardziejkuriozalnewybrykiswychkolegówpopiórze(przykładowozapomocąanalizy
językazaczętoposzukiwaćodpowiedzinapytanieożyciepośmierci2),niemógłpowstrzy-
maćsięodpytańwstylu:„Czytosąrzeczywiściesprawy,którymipowinnazajmowaćsię
filozofia?Czydorośliludziepowinnitracićczasnatakieproblemy?”3.
Obecnie,gdyfilozofiakontynentalnazostaławdużejczęściwchłoniętaprzezbadania
kulturowe(culturalstudies),amyślicieleanglosascyporzucilispekulacjenarzecz„twar-
dej”nauki–przedewszystkimkognitywistyki–bardziejadekwatnewydajesiępytanie,czy
wtymszaleństwiebyłametoda.PewnąnadziejęmogądawaćsłowaHilary’egoPutnama,
którypisał,że„neutralneiczystotechniczne”badaniafilozofówokazująsię„częstopunk-
temwyjściawnauceisprawachludzkich”4.Itak,wedługPutnama,zideiBaconazrodziło
sięcałenowoczesneprzyrodoznawstwo,aLockeprzygotowałgruntpodrewolucjęamery-
1
J.Derrida,Ogramatologii,tłum.B.Banasiak,WydawnictwoKR,Warszawa1999,s.25.
2
J.Fodor,Water’sWaterEverywhere,za:http://www.lrb.co.uk/v26/n20/jerry-fodor/waters-water-everywhere
3
(datadostępu:24.07.2011).
Ibidem.
4
H.Putnam,Językifilozofia,w:Językwświetlenauki,wybórioprac.B.Stanosz,Czytelnik,Warszawa1980,
s.363.
PRZEGLĄDKULTUROZNAWCZY
NR1(9)
ROK2011
Kłopotyzinżynieriąfilozoficzną
7
