Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wkręgubadaczy
,krytykówiautorówprzekładuliterackiego
11
aszczególniewprzekładach,niezmierza–jakwdobierenesansowegohumanizmu–do
budowaniawspólnejświątyniDobra,PięknaiZgody,leczdokonfrontacjizautorami
dziełprzekładanych.Tłumacz–wiedzionypotrzebąsamopotwierdzenia–szukawich
tłumierywaliiprzeciwników.Napięciawynikającezwalkirodząiskrękonceptu,kształtują
sferęmetaznaczeńczytelnądlawtajemniczonych,labiryntorbit,poktórychkrążąteksty
zagarnięte(nierazbezskrupułów,prawemagresjilubkradzieży)dodominiumtłumacza.
Audacjeiekstrawagancjetranslatorówbarokowych[ł]wprowadzająwsamocentrum
baroku.Utrwalajązarazemambicje,trudnościidylematysztukinowoczesnegoprzekładu.
Potwierdzają,żejestonczynemzuchwałyminieuchronnieskazanymnaniespełnienie
jakopróbadotarciadozłożonegowdzielepiękna,zawłaszczeniagoiuprowadzeniado
ojczyznytłumacza8.
Przypominającniektórepracewarszawskiegokręgubadaczysprzedkil-
kunastulat,mamyświadomość,żestanowiąoneniewielkączęśćliteratury
przedmiotupowstającejnafaliintensywnegoodlatsiedemdziesiątychubieg-
łegowiekurozwojutranslatologii.Cowięcej–sąkropląwoceanienie-
wyczerpanej,bozajmującejodstarożytnościumysłyteoretyków,autorów
iczytelnikówrefleksjioprzekładzie:jegonaturze,metodach,celachoraz
uprawnieniachtłumaczy,atakżeuwarunkowaniachrecepcji.Konstatujemy
jednak,żemimoniezliczonychpublikacjisypiącychsięzroguboginiAbun-
dancjigłównekwestiewskazywanewcytowanychwypowiedziachpro-
gramowych,amająceodległeantecedencje,pozostająaktualneiotwarte9.
PrzykłademdyskursDzwrotukulturowego”,wyposażonywnowątermi-
nologięicorazbardziejskomplikowanyaparatteoretyczny,leczwistocie
zachowującyodwiecznyrdzeńproblemowy:kwestiętranslacji,czyliprze-
niesieniaiprzeszczepieniadziełanagruntkulturyprzyjmującej.
Znieprzebranegozbiorurozprawanalitycznychipropozycjimetodolo-
gicznychwybieramytymrazemkategorięaneksjikulturowejdzieła.Dedy-
kowanyjejtomponawiapytaniastawianewpoprzednichpublikacjach
Zespołu,np.wmonografiachBarokpolskiwobecEuropy,streszczonych
wyżejgwoliuwidocznieniaciągłościbadań.Gdyjednaktamtepozostawały
wkręgupolskiegoieuropejskiegoseicenta,niniejszyzbiórposzerzazakres
geograficznyichronologicznyobserwacji,leczniezawierakonkluzjisynte-
tycznychipozostajesumąDstudiówprzypadku”reprezentującychniektóre
tendencjetranslatologiiAnnoDomini2021.
Konceptdokonującejsięzasprawąprzekładuaneksjikulturowejintere-
sującoprzedstawiaJerzyBrzozowskiwksiążceStanąćpostronietłumacza
10
.
8A.Nowicka-Jeżowa,Myśliwstępneoprzekładzieł,s.17–18.
9UmbertoEcotłumaczyproliferacjęliteraturytranslatologicznejwielkąliczbącentrów
badawczych,globalizacją,ekspansjąinformatykiiszczególnymzainteresowaniemsemiotyką.
Por.U.Eco,Prawietosamo.Odoświadczeniuprzekładu,WydawnictwoUniwersytetuJagiel-
lońskiego,Kraków2021,s.22–23.
10J.Brzozowski,Stanąćpostronietłumacza.Zaryspoetykiopisowejprzekładu,Wydawnictwo
UniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2011.
