Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp.Wokółstereotypuijegoprzekładu
wkulturzepolskiej.NatomiasttłumaczkasztukiWszystkookobietachMiroGa-
vrana,UrszulaZaliwska-Okrutna,zatarławprzekładziewszelkieśladyobcości,
zastępującnazwywłasnepolskimiodpowiednikami(por.artykułPaulinyPyci).
Stworzyłaglobalny,choćraczejnijakistereotypkobiety,zamieniającRijekęna
Łódź(nazwyobumiastcoinnegooznaczająwrodzimychkulturach),awczasy
naHvarzenawczasywDarłowie.Zmianytegotypumająistotneznaczenie,po-
nieważimięczynazwamiejscowazawierająwsobieosobowośćczłowiekaispe-
cyfikęmiejsca(geograficzną,cywilizacyjną,kulturową,społecznąitp.).Stosując
wprzekładziewzamiannazwyrodzime,pozbawiasięczłowiekaosobowości
(oczymtakprzekonującopiszeEvaHoffman22),amiejsce1funkcjiiwłasnejhi-
storii,wpływającychnawywołanyobraz.
Przekładstanowiwięcnarzędzieobuprocesów,choćdobryprzekładszanuje
obcośćiprzybliżająodbiorcy.Jegoglobalizującafunkcjazależywyłącznieod
świadomościikompetencjitłumacza,ontworzystereotyp,wtymprzypadku
kobiety,wwymiarzeglobalnym.
Stereotypnależydokategoriikomunikacyjnych,służyperswazji,przybie-
rającróżnepostaci:symboliczno-kulturową,mitotwórczączylingwistyczną.
Charakteryzujegotypowyschematlogiczny,błędnysylogizm.Opuszczenie
jednejprzesłankiredukujedaneobserwacyjneprzezichzaniechanie.Przekład
skazanyjestnaredukcjekonieczne,szczególniewprocesietransferujęzykowe-
go,zewzględunaróżnicewzakresiekategoryzacjiikonceptualizacjiświata
wjęzykachorazzpowoduinterpretacjielementówkulturywyjściowej,którenie
mająswegoodpowiednikawkulturzedocelowej.Niemawięcregułymówią-
cejotym,jaktłumaczyćstereotyp,najczęściejnieprzetłumaczalny.Stanowion
znakszczególnykulturywyjściowej,coniepozwalanajegopominięcienawet
wtedy,gdyprzezodbiorcęsekundarnegoniejestrejestrowanyjakostereotyp.
Zamieszczonewniniejszymtomieartykułydotycząróżnychstereotypów
iichprzekładów.Autorzybadająprzekładtekstówliterackichzawierającychste-
reotypylub/iichdestereotypizacjęwtłumaczeniachliteraturypolskiejnajęzy-
ki:czeski,macedoński,słowackiisłoweński,orazliteraturbułgarskiej,chorwa-
ckiej,czeskiej,serbskiejisłowackiejnajęzykpolski.Zewzględunadominującą
problematykęzostałyoneuporządkowanewtrzechczęściachzatytułowanych
kolejno:Rolastereotypówwkulturze,wgranicachktórejosobnezjawiskostano-
wią:StereotyppłciiPeryferiekultury;Stereotypynarodoweitypowe,wodbio-
rzewygenerowane,Stereotypyodbioru,zeszczególnymuwzględnieniemwar-
tościowania1Wkręguwartościowania.
22Por.E.Hoffman:Zagubionewprzekładzie.ZangielskiegoprzełożyłM.Roniker.Londyn
1995.
BożenaTokarz
