Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Charakterystykaelementówmiastotwórczych
wielowątkowychukładówkompozycyjnych.Stałosiętakdziękitemu,żepo-
wstawałyoneikształtowałysięwedługobowiązującegowdanymmomencie
wzorcaprzestrzennegoorazkanonówpiękna,któreuczyniłyjeniepowtarzalny-
mi.PomimoXIX-wiecznychnegatywnychprocesów(unifikacjazabudowyoraz
przestrzeni),którewystępowaływwielumiastachpolskichieuropejskich,wiele
tychcharakterystycznychelementówzachowałoindywidualnośćiobecniemoż-
najezotaczającejtkankimiejskiejwyodrębnić.Wyszczególnienieorazokreśle-
nieichcharakterystycznychcechmożesięprzyczynićdolepszegozrozumienia
orazzachowaniazłożonościmiasta.
Wwielusetletniejtradycjirozwojustrukturmożnawyróżnićnastępujące
elementywspółtworząceprzestrzennązłożoność.
Ilokacjepierwotne(odXIIIwieku);
Ilokacjewtórne–nowemiasta(odXVIwieku);
Iobudowytraskomunikacyjnych(popowstaniumiastalokacyjnego);
Iosadysłużebne,jurydyki,miasteczka(częstoprzedXIIIwiekiem).
OdpoczątkuXIXwiekudochwiliobecnejwstrukturachmiastwielkopol-
skichpojawiłysięjeszczedwacharakterystyczneelementymiastotwórcze:
Iulicełączącedworzeckolejowyzcentrum(połowaXIXwieku);
Iosiedlamodernistyczne(latasześćdziesiąteXXwieku1).
KształtowaniasięelementówmiastotwórczychdokońcaXVIIIwiekuniena-
leżywiązaćzporządkiemchronologicznym,choćwwielumiejscowościach
występowałtakiukładprzestrzennychzdarzeń.Wwielujednakprzypadkach
poszczególnetakieelementypowstawałyikształtowałysięrównoleglelub
wręczchronologicznieodwrotnie.
NaprzykładwPoznaniuwmomencielokacjimiastaw1253rokuznajdowa-
łosięjużwieleosad:ŚwiętyMarcin,ŚwiętyWojciech,ŚwiętyGotardczyRy-
baki,którepowstałyjeszczezapanowaniapierwszychPiastów.Ponadtowwielu
miastachwWielkopolscenierozwinęłysiędodatkoweelementy,alboteżpo-
wstałoichniewiele(Munch,1946).Wynikałotozwieluczynników,awłaściwie
zcałejzłożonościzdarzeńskładającychsięnabogatąhistoriętychmiast,wktó-
rychzakażdymrazempodstawoweznaczenieodgrywałaotaczającaprzyroda.
TematemtejpracyjestrozwójprzestrzennyPoznania.Wyszczególnionewyżej
elementymiastotwórczeznaczącowpłynęłynakształtobecnegocentrum.Próba
1Pierwszeobiektywtymstylupojawiłysięjużwokresiemiędzywojennym,azespołymiesz-
kaniowe,którewsposóbwyraźnywpłynęłynakształtcałegomiasta,powstałydopieropoIIwoj-
nieświatowej,wlatachsześćdziesiątychXXwieku.
