Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
designcałejbiblioteki,wktórymwykorzystujesięjedynieniektóreelementy
(szufadkilubfragmentyichzawartości)znalezionewstarymgmachuwiedzy.
Interesującestudiumorolimitów,modeliiparadygmatówpoznawczych
wnauceireligiidostarczaIanG.Barbour,porównującyto,cowydawałosię
wcześniej(czylidefactoodczasówOświecenia)nieporównywalne,niemoż-
liwedozestawienia44.Wychodzionzestanowiskarealizmukrytycznego
ireinterpretuje,modyfikujeorazaplikujeteorięKuhna45.Zastanawiasięnad
przystawalnościątwierdzeńdotyczącychnaukidoobszarureligii,ukazując
jednocześnieinteresującespojrzenienapoznanienaukowe,zarównowkon-
tekścienaukprzyrodniczych,jakispołecznych46.Wtymmiejscuwartoprzy-
toczyćzaBarbouremdefinicjęmodelupoznawczego:
Wyrażającsięniecałkiemprecyzyjnie,modeljestsymbolicznymprzedstawieniem,
wokreślonymcelu,wybranychaspektówzachowaniasięjakiegośzłożonegosyste-
mu.Stanowionnarzędziewyobraźni,służącebardziejdoorganizowaniadoświadcze-
nianiżdoopisywaniaświata47.
WnauceBarbourwyróżniamodeledoświadczalne,logiczne,matematyczne
orazteoretyczne48.Zajmujesięprzedewszystkimtymiostatnimi,które–jego
zdaniem–służąHnietylkodoformułowaniaprognoz,aleprzedewszystkimdo
rozumieniaświata”.Niejesttojednak,jaktwierdzi,Hdosłownyobrazświata”49.
Podkreśla,żerealizmkrytyczny–jakoHstanowiskopośredniemiędzydosłow-
nościąifikcjonalizmem”–postrzegamodeljakokonstrukcjęumysłu50.Barbour
zauważateżpewnepodobieństwopomiędzymetaforamiimodelaminauko-
wymi,które–zaMaxemBlackiem–uznajezaHrozwiniętewsposóbsystema-
tycznymetafory”51.DostrzegatupodobneHprzeniesienie”(czy–choćtego
44I.G.Barbour:Mity,modele,paradygmaty.Studiumporównawczenaukprzyrodniczych
ireligii.Przeł.M.Krośniak.CopernicusCenterPress,Warszawa2016.
45Barbourdokonujetupodsumowanianietylkowczesnych(jakinnikrytycy),aleteż
późnychpoglądówKuhnanaróżnekwestie,którebyłykrytykowaneprzezjegoadwer-
sarzypopierwszymwydaniuStrukturyrewolucjinaukowych.Cociekawe,Barbourwyda-
jesięukazywaćtwórczewyjściezimpasu,któryewidentnienastępujewmomencie,gdy
krytycyuznająKuhnazaprzedstawicielasubiektywizmuiirracjonalizmu,aKuhnwskazuje
naobiektywizmiracjonalizmswejteorii.Por.Ibidem,s.150-165(omówieniewczesnejteo-
riiKuhna,jejkrytyki,odpowiedziKuhna)orazs.166-174(propozycjaBarbourareinterpreta-
cjiimodyfikacjikoncepcjiKuhna).
46Ibidem,s.18is.265-294.
47Ibidem,s.11.
48Ibidem,rozdz.3,s.45-71.
49Ibidem,s.46.
50Ibidem,s.57.
51Ibidem,s.64.
1.Walkaporządkuzchaosem
37
