Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
taknienazywa–Arystotelesowskieuwidocznienie),obecnezarównowmeta-
forze,jakiwmodelunaukowym(pozwalającymzobaczyćjakieśniezrozu-
miałezjawiskozperspektywyinnej,zrozumiałejsytuacji).Barbourdalekijest
jednakodutożsamieniametaforyimodelu,choćpodkreśla–zaBlackiem–
rolęwyobraźnizarównownaukachprzyrodniczych,jakihumanistycznych52.
Badaczzanajważniejszecechynaukowychmodeliteoretycznychuznajeto,
żesąoneopartenaanalogii,przyczyniająsiędorozwinięciateoriiistanowią
niepodzielnącałośćpojęciową(wiążączesobąokreślonedaneobserwacyj-
ne)53.Podkreślajednak,że:
[ż]modeleniemająstanowićniepodważalnychprawd,leczsłużądowysuwania
prawdopodobnychhipotez,którepodlegajądalszemubadaniu.Sąoneźródłemobie-
cującychteoriipodatnychnatestowanie.Zarównownauce,jakiwreligii,niejest
konieczne,bymodelbyłobrazowy;musibyćonjednakzrozumiały.[ż]Niesąone
[modelewreligiiimodeleteoretycznewnauce]dosłownymiprzedstawieniamirze
-
czywistości,choćnienależyichuważaćjedyniezaużytecznefikcje.Modelestano-
wiąniepełnyinieadekwatnysposóbwyobrażaniasobietego,conieobserwowalne.
Sąsymbolicznymprzedstawieniemdlakonkretnychcelówtychaspektówrzeczywi-
stości,któreniesąnambezpośredniodostępne.Należyjetraktowaćpoważnie,lecz
niedosłownie54.
Otym,jakwieleznacząróżnemodelepoznawcze,orazohistoriiichHpoważ-
negotraktowania”piszeteżUmbertoEcowksiążceOddrzewadolabiryntu.
Rozróżniadwapodstawowepodejściadowiedzy:słownikiencyklopedię.Pomi-
mopozornegopodobieństwamiędzytymisposobamizbieraniaiporządko-
waniawiedzy,ogromneznaczenie–zdaniemEco–odgrywaichodmienna
specyfika.Semiotykwskazuje,żeistotniewszystkiepróbystworzeniapełne-
gosłownikawiedzyskazanebyłynaporażkę,niezależnieodtego,czykorzy-
stanozmodeluArborPorphyriana(drzewaPorfiriusza,którejestwczesnąfor-
mąHreprezentacjizwiązkówlogicznych”55)czyzpóźniejszychpróbklasyfikacji,
opartychnaideilabiryntu.Ecozauważa,żekażdysłownik,nawetjeślipozwa-
lasporządzićdoskonałyindeks,opisującywiedzęoświecie,musinapewnym
poziomiezostaćuzupełnionyprzezopisencyklopedyczny.Słownikbowiem–
jaktwierdziEco(przyznającjednocześniezaArystotelesem,żeHdefinicjadoty-
52Ibidem,s.65.
53Ibidem,s.48-52.
54Ibidem,s.51-52,s.101.
55U.Eco:Oddrzewadolabiryntu.Studiahistoryczneoznakuiinterpretacji.Przeł.G.Jur-
kowlaniecetal.Aletheia,Warszawa2009,s.9.
38
AnnaMaj:Przemianywiedzywcyberkulturze
