Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
13
Wtórowałmuinnyorędownikdynamicznegoruchu(raczejzapętlonego
niżlinearnego)-AndrzejŻuławski:
wPolscebardzopowoliwszyscygrali.Polskażyła[wlatach60.-S.J.]wzwol-
nionymrytmie.PRLbył,oczymzapominamydzisiaj,krajemwolnym,bo
wszystkotoczyłosiębardzowolno.Gralipowoli,byłczasnawszystko,wko-
lejcesięstało,wrestauracjisięsiedziałotrzygodziny.(...)Wkomunizmie
panowałyzupełnieinnerytmyniżnaświecie.Imnietenrytmpotwornie
irytował13.
IWajda,iŻuławski-wróciwszydokrajuzzagranicy-jakopierwsi
zerwalizpowolnościąistatycznościąrodzimegokina.AnaZachodzie
wtedywrzało:ruchyrewolucyjnewTrzecimŚwiecieidekolonizacja,
protestyprzeciwkoograniczaniuwolnościsłowaiprzeciwkowojnie
wWietnamie,ruchnarzeczprawobywatelskichAfroamerykanów
wUSA,drugafalafeminizmuizamieszkiwStonewallInn,pigułkaanty-
koncepcyjnaiwolnamiłość,rozkwitsztukizaangażowanej,nowychfal
ikulturypopularnej.ŻuławskiiWajdawsłuchiwalisięwterebelianckie
nastrojeuważnie.Aleprzyspieszenie,jakiepojawiasięwichfilmach
naprzełomielat60.i70.,maźródłonietylkowpraktykowanymna
Zachodziekontrkulturowymoporze,lecztakżewlokalnymkontekście.
Innymisłowy,impulsenergetycznyprzyszedłwprawdziezZachodu,
alezwiązanyzostałzpolskimdoświadczeniem,polskątradycjąidzie-
dzictwem,itowPolscezostałzdetonowany.Widaćtowyraźnietakże
wCzłowiekuzmarmuru,filmieopowiadającymodwóchrewolucjach,
dwóchnajbardziejdynamicznychokresachPRL-u:stalinizmie(odbu-
dowakraju,ogromnemigracjezewsidomiast,rozwójprzemysłuitd.)
iepoceGierka(rozszczelnieniegranic,podniesieniestopyżyciowej,
rozbudzanieaspiracjikonsumpcyjnychitp.).
OtwierająceCzłowiekazmarmuruczarno-białekadryPolskiejKro-
nikiFilmowej,którymtowarzysząoptymistycznesłowasocrealistycznej
piosenki,następująposobiewszybkimtempie.Ujęciauśmiechniętego
MateuszaBirkuta(JerzyRadziwiłowicz),układającegoenergicznie
nabudowiecegły,przemawiającegonawiecuidumniepozującego
dorzeźby,zderzonozdynamicznymiobrazamiludumaszerującego
wpochodziepierwszomajowym,dźwigającegoogromnyportretStalina
w:tegoż,Tekstyzebrane,red.AgataAdamiecka-Sitekiinni,WydawnictwoKrytykiPoli-
tycznej,Warszawa2012,s.247).
13PiotrKletowski,PiotrMarecki,Żuławski.PrzewodnikKrytykiPolitycznej,Wydaw-
nictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa2008,s.166.
