Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Dotyczącetegozdjęciafaktymożnałatwoodnaleźćwhistorycznych
źródłach.Zimą1942rokuwpobliżumiastaKerczleżącegowpołudniowej
UkrainienaPółwyspieKrymskimrozegrałasięokrutnabitwamiędzy
oddziałamiArmiiCzerwonejiwycofującymisięoddziałamiWehrmachtu.
Baltermanc,którybyłwłaśniewdrodzenaKrymWschodni,stałsięprzypad-
kowymświadkiemzdarzeńiwidział,jakchłopiiocalelimieszkańcywsiwędru-
jąpopolubitwywposzukiwaniuswoichkrewnychibliskich.(Toostaniezdanie
mogłobyzresztąstanowićjedenzopisówjegosłynnegozdjęcia).Opróczsamej
fotografii(„obrazu-widoku”),materiałemdodalszychrozważańwniniejszym
esejubędąnadawanejejtytułyiopisy(„obrazy-opisy”),znalezionewinter-
netowychopracowaniachikatalogachdomówaukcyjnych–głównieanoni-
moweigłównieanglojęzyczne,aletakżepisanewinnychjęzykacheuro-
pejskich.Ponieważbędątofragmentywyjętezanonimowychtekstów,często
efemerycznych,szczegółoweodniesieniabibliograficznebyłybynadmiernym
obciążeniemtekstu.Cytowanedanepochodzązkorpusuzebranegoprzyużyciu
internetowejwyszukiwarkiGooglewlistopadzieigrudniu2007roku.
Wnormalnymodbiorzeobrazprzedmiotupercepcji(czyliwtym
przypadkufotografia)narzucawidzowiokreślonypunktwidzeniaipozostałe
wymiaryobrazowaniawybraneprzezpierwotnegoobserwatoraobiektu;cytując
słowasamegoBaltermanca,„każdyfotoreporterwybierasobietreśćkadru,
sposóbkadrowaniaobrazuimoment,wktórymnaciskamigawkę”.Autormoże
jednaknietylkowybieraćtakiczyinnyaspektrzutowyportretowanegoprzed-
miotu,awięcgoodtwarzać,aletakżemożeówprzedmiotwmniejszymlub
większymstopniutworzyć,„mocątwórczejwyobraźni”.Naszezdjęcie
dostarczapodtymwzględeminteresującegoprzykładu.Otóżhistorycysztuki
zajmującysięfotografiąBaltermancawiedzą,żezdjęciejestwgruncierzeczy
fotomontażem.Artystaniebyłzadowolonyzjednolicieszaregotłaponurego
nieba,więc–dlabardziejdramatycznegoefektu–zastąpiłjeniebempokrytym
ciemnymichmurami,„ściągniętym”zjakiejśinnejfotografii.
3.Tytułiopisjakoprzekładintersemiotyczny
Tytułi/lubopisobrazu-widokujest–używającterminologiiwprowadzonej
przezRomanaJakobsona–przypadkiemprzekładuintersemiotycznego.Według
definicjiJakobsona(1966[1959])przekładintersemiotycznydokonujesię
międzymediami–wdowolnymkierunku,idladowolnejparyprzekazów.
Womawianymtuprzypadku,przekładtakioznaczaćbędzieprzejścieodobrazu
rozumianegojakoto,coprzedstawiasięczyimśoczomdoobrazurozumianego
jakoprzedstawieniezpomocąsłów,przyczymbędzietoprzejściezapośred-
niczoneprzezobraz-wizję.Wartowtymmiejscuprzypomniećodwóchis-
totnychrzeczach.Popierwsze,owawizjaniebędziejużwizjątwórcyobrazu,
leczwizjąwidza,któryobrazogląda,czyliwizjątłumacza.Podrugie,wprze-
kładzieobrazunasłowoznajdąsięnieuchronnieingardenowskiemiejsca
niedookreślenia,ponieważ–wmyślzasadysformułowanejprzeztwórcęseman-
