Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konsekwencjeprocesustarzeniasiędlapolitykispołeczno-gospodarczej
Społeczneteoriestarzeniasięistarości
Począwszyodstarożytnościażdoczasówwspółczesnychpodejmowane
byłypróbyokreśleniaprzyczynorazprzebieguikonsekwencjiprocesustarze-
niasięorganizmówżywych.Napodstawiebadańprowadzonychzwłaszcza
wostatnimpółwieczustwierdzono,żeprocestenjestwieloprzyczynowyiupły-
niedużoczasuzanimstworzonazostaniejednolita,ogólnieakceptowanateoria
tłumaczącajegoistotę.Człowiekprzedewszystkimstarzejesiębiologicznie,to-
teżwiększośćpowstającychteoriidotyczybiologicznegostarzeniasięorgani-
zmów.Powstałojednakrównieżwieleteoriipodejmującychpróbywyjaśnienia
przyczynstarzeniasięistarościwkategoriachnaukspołecznych.Teorietesta-
rająsięjednocześniedoprowadzićdorozwiązaniaproblemuprzystosowaniasię
ludzistarszychdotejfazyżycia.Donajpopularniejszychspołecznychteoriista-
rzeniasięistarościnależą:
Teoriaaktywności,sprowadzającasiędotwierdzenia,żeczynnytrybżycia
wpływanalepsząkondycjępsychofizycznączłowiekaiwydłużatrwaniejego
życia,azarazemujmującaprocesstarzeniasięjakokonsekwencjęgromadzenia
sięnapięćzwiązanychzpostrzeganiemsiebiewkontekścienastępowaniazmian
wpełnieniurólspołecznych.Satysfakcjawtymwiekuwiążesiębezpośrednio
zpodtrzymywaniemaktywnościwśrednimwieku8.
Teoriawyłączenia,zakładająca,żewnaturzeprocesustarzeniajestsukce-
sywnewycofywaniesięstarzejącegosięczłowiekazpełnieniarólspołecznych.
Wobectegowystępujeskłonnośćdozmniejszaniaoczekiwańwobecosóbstar-
szychidoredukowaniainterakcjiznimi.Spadkowinatężeniainterakcjiludzi
starszychzinnymitowarzyszyrozluźnieniewięziemocjonalnychzeświatem
zewnętrznymorazzwiększonezainteresowaniewłasnąosobą,co–zdaniem
zwolennikówtejteorii–sprzyjapoprawnemuprocesowistarzeniasię,gdyżjest
wynikiemsłabnięciasiłienergiiżyciowej,stopniowymprzygotowywaniemdo
odejścia9.
Teoriawymiany,wedługktórejstatusspołecznyludzistarychwspołe-
czeństwiemożnaczęściowowyjaśnićbrakiemunichwartościwymiennych.
Niedobór„dóbr”,któremogliby„wymienić”naszacunekpozostawiajedynie
możliwośćdomaganiasięwzajemnościodtych,którychżywili,gdybylibez-
radnymidziećmi.Obowiązekzwrotu„daru”niemagranicyczasu–obowiązuje
dopókidługniezostaniezwrócony.
Teoriamodernizacji,głosząca,żeistniejąsystematycznerelacjemiędzy
stopniemmodernizacjispołeczeństwaastatusemikondycjąludzistarszych;
długowiecznośćjestbezpośredniozwiązanazpoziomemmodernizacji.Społe-
8
A.A.Zych,Człowiekwobecstarości,Śląsk,Warszawa1995,s.37.
9
Ibid.,s.39.
13
