Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WtwórczościWacławaPotockiegowzasadzieniedostrzegamydomumieszczą-
cegosięwrenesansowychkryteriachlociamoeni.Domniejestprzedmiotemopisu,
niejestteżobiektempochwały–chociażniezawsze.Wsytuacjach,kiedypoeta
mówiłodomubliskimjegosercu,gdyopisywałgojakomiejsceszczęśliwe,wktó-
rymcieszyłsiężyciemwgronienajbliższych,wówczasprzedstawiatomiejsce
wkonwencjiarkadyjskiejjakoazyl,Elizjum,małowiejskieSabinum.Czymwięc
okazujesiędomwpoetyckiejwypowiedzipodgórskiegopoety?Bynajpełniejiwy-
czerpującoodpowiedziećnatopytanie,musimyspojrzećnadomPotockiegozsze-
rokiejperspektywy,uwzględnićwinterpretacjiianaliziekontekstkulturyitradycji,
podjąćpróbęokreśleniafunkcji,wjakichdomwystępujewjegowierszach.
Określenieczymjestdomwtradycjiikulturze,informujeojegopodstawowym
iprzenośnymznaczeniu.Znaczeniepodstawoweiprzenośnebędziewięcstanowiło
punktwyjściadodalszychbadań.Przytoczonezaśwcześniejwypowiedzi,wktó-
rychdostrzegamywskazówkicodookreśleniafunkcjidomu,będąstanowiłypłasz-
czyznęodniesienia.Przyjrzyjmysięzatem,comówiłWacławPotocki,ilekroćdom
pojawiałsięwjegosądachiocenachrzeczywistościmuwspółczesnejiwjakim,czy
możeraczej,wjakichkontekstachgoumieszczał.Zewzględunaolbrzymiąróżno-
rodnośćkontekstówiznaczeńniejednokrotnietrudnookreślićfunkcję,wjakiejdom
siępojawia.Podstawoweujęciedomustanowikonsekwencjękrytycznegostosunku
poetydoówczesnejrzeczywistościspołecznejiwynikawsposóbbezpośrednizpo-
etyckiejkomunikacji.
2.Przedmiotweryfikacjispołecznejihistorycznej
PrzestrzeńdomuumożliwiaPotockiemuujawnienienagannychpostawikrytykę
wadszlachtypolskiej.Wdomu–nacodzieńiodświęta–wydarzyćsięmożenie-
jedno,azdarzeniamogądotyczyćwieluosób,nietylkoczłonkówrodziny,alerów-
nieżtych,którzyodwiedzajądomgospodarza.Poetaopisałsytuacjezudziałemsą-
siadów,księży,urzędników,rzemieślników.Wpoetyckimirzeczywistymdomu
podgórskiegoszlachcicapojawiasięgaleriapostaciróżnychstanówiprofesji;osoby
sągośćmimilewidzianymilubimportunami–pierwszychidrugichpoetawielo-
krotnieibezlitośniedemaskuje:
–wwierszuDawszyofiaręsamjązjadł(Moralia)poetakrytykujechciwość:
Choćpieniędzy,nadobrejwsisiedząc,nazobie,
Trudnomiałbyćradgościom,żałującsamsobie.[…]
Źresam,[…]
Jakowilkwyłacniały,piątąmięsasztukę,[…]
48.
–wRychlejsąsiedziwiedząniżgospodarz,cosięzjegodomudzieje.Dotegoż–
wścibstwoizazdrość:
Miałemsąsiada,niktbytakiegonieżyczył,
Cozawszecudzekopywprzódniżswojeliczył;
———
———
—
48W.Potocki,Dzieła…,t.III,s.213.
22
