Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MianoErebosetymologicznieoznacza„ciemność”;stajetuprzednamiuosobiony
Mrok.Nocteżjest„czarna”;gwiazdyjeszczenieistnieją.Godnetojestuwagi,że
znajpierwotniejszegobytu,zChaosu,wynurzasiędwoistaciemność,Erebijegosio-
straNoc(Nyks),adopierozNocy(czytosamej,czyzłączonejwmiłościzmrocz-
nymbratem)wyłaniająsiędwiemocejasne:Eter(Aither)iDzień(Hemere).[…]Ga-
ja,którapowstałazarazpoChaosie[…]bezudziałuinnejistotypoczęłaiurodziła
Uranosa,czylirozpiętenadziemiąniebo
13.
Stworzenieświata(kosmogonię)poprzedzarodzeniesiębogów(teogonia).Wsta-
rożytnychkosmogoniachbogowiesąutożsamianizeświatemjakopersonifikacjesił
przyrody.Kubiakużywaokreślenia:OsobyKosmiczne.Światiczłowiekpowstają
wwynikuwalkibóstw,przyczympokolenialudzkiepoprzedzająlicznepokolenia
potworów,tytanówicyklopów.Mitycznemustworzeniuświatatowarzyszywalka
bogów,bytów,przeciwieństw.
Wwynikuporównaniatychdwóchwizyjnychopisówtworzeniaświata(prze-
strzeni)możnapostawićtezę,żeobrazbiblijnyjestbliższynaturzeczłowieka,jeżeli
zaśniesamejnaturze,toprzynajmniejludzkimpragnieniom.Bógstwarzaczłowieka
naswójobrazipodobieństwo,aświatjestdobry–cosięwielokrotniepodkreśla
wopisieaktutwórczego.Sytuacjatakapowoduje,żebiblijnyczłowiekwrelacji
zBogiemnieodczuwadystansu,jakizauważamywmitach.Dopierogrzechczyni
światzłym,grzechburzyustanowionyprzezStwórcęład,grzechoddalaczłowieka
odBoga.Wmitachdystansmiędzybogamialudźmijestogromny.Aktmitycznego
stworzeniaświatadotyczywzasadziewyłączniebogów–żywiołówinastępujących
ponichpotworów,cyklopówitd.Człowiekzaśjesttraktowanyjakoniższa,pod-
rzędna,słabaawięcniegodnauwagiistota.Ponadtomitycznyświatpowstaje
zChaosu.Walka,bezład,cośnieujarzmionegojestdlaczłowiekaczymśznatury
wrogim;ludzkanaturakażenamszukaćładuispokoju.Ichociażziemiastworzona
przezBoga(jedynego)teżnapoczątku„byłabezłademipustkowiem”,tojednaknie
możnaoprzećsięwrażeniu,żejesttobezładzupełnieinnyniżten,którypoznajemy
zprzekazówmitycznych.
Literaturastaropolskaswojewizjeprzestrzenneopieraprzedewszystkimna
dziedzictwiekulturyantycznejorazbiblijnychreminiscencjachujawniającychsię
wtekstachlirycznychnatematprzestrzenidanejczłowiekowiodBoga.Sięgającdo
przeszłości,jużuCyceronawtraktacieDeinventioneznajdujemynastępujące
stwierdzenie:
Miejsce,wktórymrozegrałosięzdarzenie,rozważasiępodkątemjegodogodno-
ścidospełnieniaczynu;dogodnośćtazaśwynikazrozmiarówprzestrzeni(exmag-
nitudine),rozległości,oddalenia,bliskości;opustoszenia,zaludnieniaisławy;natury
samegomiejscainajbliższejokolicyorazcałegoregionu;ztakichrównieżwłaściwo-
ści:czyjestmiejscemświętym,czyświeckim,publicznymczyprywatnym,cudzym
czywłasnym
14.
TeresaMichałowska,przywołująccytowanyfragment,pisze:
———
———
—
13Tamże,s.39.
14Cyt.za:T.Michałowska,Wizjaprzestrzeniwlirycestaropolskiej,[w:]Przestrzeńiliteratura...,
s.97.
10
