Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dycji
3.Otóż,jakpostaramysięwykazać,dlaświadomości
XV-XVIw.znamiennabyłanietylesamaidearenesansu,
ileprzekonanie,żeżyjesięwszczególnymokresie,różnią-
cymsięistotnieodczasówwcześniejszych.Wrzeczysamej,
jużnaprzełomieXViXVIw.występująpoglądy,którenie
dająsięzredukowaćdoideirenesansu,ponieważzakłada
ona,żeniepodobieństwemjestwykroczeniepozaosiąg-
nięciastarożytnych,podczasgdyowepoglądyzasadzają
sięwłaśnienadopuszczeniutakiejmożliwości.Mamytu
namyśliideękumulacji
4,którąpoddamydalejniecodo-
kładniejszejanalizie,podobniezresztąjakideęrenesansu.
Chwilowowystarczynamstwierdzenie,żerównieżrzecz-
nicykumulacjiprzekonanisą,iżżyjąwuprzywilejowanym
momenciehistorycznymiprzeciwstawiająwłasnyczasepo-
komminionym.Dlategoteżzacharakterystycznedlaświa-
domościXV-XVIw.uznaćnależywłaśnietoprzekonanie,
tymbardziej,żewynikajązniegolicznekonsekwencjedla
samegowarsztatuhistoryka.Właściwaludziomowejepoki
postawawobecteraźniejszościrównoważnabyłabowiem
założeniu,żewdziejachistotnejestto,cosięzmienia,nie
zaśto,cotrwa.
1.Człowiekjakowspółtwórcaświata
Wygłaszającpochwałęludzkiejgodnościiwymieniając
wzwiązkuztymróżneosiągnięciaumysłuczłowieka,
BartolomeoFaziopodkreśla,żewłaśniedziękiumysłowi
ludzienoccultacognoverint,urbesaedificaverint,tectaet
111111
3Wsprawieideinodrodzenia”wśredniowieczupor.P.O.Kristeller,
op.cit.,s.544orazE.Panofsky,RenaissanceandRenascencesinthe
WesternArt,Uppsala1960,s.42inast.Panofskyprzekonywającodo-
wodzi,żewśredniowieczuideanodrodzenia”łączyłasięzciągłościowym
rozumieniemhistorii.Por.jegownioskis.111inast.
4Por.np.danezestawioneprzezE.ZilselawartykuleTheGenesisof
theConceptofScientificProgress,nJournaloftheHistoryofIdeas”,
t.VI,1945,s.324-349.Dlaczegozamiastzwrotunideapostępu”używa-
myzwrotunideakumulacji”,wyjaśniamyniżej.
15
