Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wzorzecdobregoprzywódcyapryncypiapaństwademokratycznego
23
przewodzeniawramachdemokracjiskonsolidowanej32.Możnazatemprzyjąć,
żebliższeistociedemokracjijestprzywództwotransakcyjne.Wjegoramach
przywódca–mówiąctrywialnie–zajmujesięzaspokajaniempotrzebwspólno-
ty.Członkowiewspólnotywzamianobdarzajągoswymzaufaniemwyrażonym
wsformalizowanychformułachpoparcia(najczęściejgłosowanie).Cośzacoś–
otoistotatransakcji,alezarazemistotademokracji.
Trudnozatemzgadnąć,dlaczegotowłaśnieprzywództwotransformacyjne
wzbudzatakiezainteresowaniebadaczy,równieżdemokracji,podczasgdyprzy-
wództwotransakcyjnejestignorowaneilekceważone.Możnajednakżewskazać
dwazasadniczepowodytakiegostanurzeczy.
Przywództwutransformacyjnemu,jużodpoczątkuuteoretyzowaniatej
kategorii,towarzyszyłnimbheroicznejzmianydokonywanejnaprzekórwszel-
kimtrudnościom,przełamującejnieufnośćogółuspołeczeństwa.Przywódca
transformacyjnymusimiećową„magiczną”zdolnośćprzekonaniastronników.
Wpowszechnymrozumieniuowa„magia”utożsamianajestzwyjątkowymi
cechamilubpoprostuzcharyzmą.JaktotrafnieująłBernardM.Bass:„Pod-
czasgdyprzywódcytransformacyjnipodnosząmorale,motywacjeorazmoralność
zwolenników,przywódcytransakcyjnizaspokajająichbezpośredniepotrzeby.
Transformacyjnyprzywódcawskazuje,comożeszzrobićdlaswojegokraju,trans-
akcyjny–cotwójkrajmożezrobićdlaciebie”33.Podczasgdyprzywództwo
transformacyjnejestwzniosłe,porywająceicharyzmatyczne,transakcyjnejawisię
jakoprzyziemneiegoistyczne.Jeślizgodzimysię,żeprzywództwotransakcyjne
jestbliższedemokratycznemu,toczytakąwłaśniemaononaturę?
Realistyczneteoriedemokracjiwnaturalnysposóbpreferująprzywództwo
transakcyjne.Wynikatozistotyrywalizacjipolitycznejwpaństwiedemokra-
tycznym–wwalceogłosywyborcówzwyciężaten,którypozyskaprzychylność
jaknajwiększejliczbystronników.Niemaistotnegoznaczenia,czyofertama
charaktermaterialnyczyideowy.Obawymiarysązresztąmocnozrośnięte–
ofertaideowazwyklekrystalizujesięwokółuzasadnianiaroszczeńokreślonych
grupspołecznych.Cowięcej,demokratyczneprzywództwopociągazasobą
odpowiedzialnośćirozliczalnośćprzedstronnikami.Tozkolei–jakwskazuje
Holmes–stanowiczęstozaporęprzeddziałaniami,które,choćniezbędne,wdłu-
żejperspektywiemogąpociągnąćzasobąniezadowoleniestronników34.Warto
podkreślić,żetakbezpośredniegosprzężenianiemapomiędzyobywatelami
32
ZnamiennajesttupozycjapodredakcjąMartinaWestlake’a.Wramachnajbardziejwyrazi-
stychprzykładówprzywództwatransformacyjnegowskazano:MichaiłaGorbaczowa,Wojciecha
Jaruzelskiego,FrederikaW
.deKlerka,AntonioSuareza,Achille’aOcchetto,NeilaKinnocka.
M.Westlake(red.),LeadersofTransition,Macmillan–St.Martin’sPress,Basingstoke–New
York2000.
33
B.M.Bass,TwoDecadesofResearchandDevelopmentinTransformationalLeadership,„European
JournalofWorkandOrganizationalPsychology”1999,t.8,nr1,s.9.
34
R.Holmes,Freud…,s.137.
