Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zarysdziejówpsychiatrii.Kierunkiwpsychiatrii
27
Drugą,obokmetodyków,szkołąlekarskądziałającąwI-IIwiekuwRzymie
byłaszkołapneumatyków.Nazwaszkołypochodziłaodpojęciapneumy,mające-
gowfilozofiiimedycyniestarożytnejkilkaznaczeń.Pojęcietodośćczęstopoja-
wiałosięnakartachrozprawlekarskich,począwszyodCorpusHippocraticum,
anapismachGalenaskończywszy.Pojęciepneumy,stosowanedowyjaśniania
mechanizmuprzewodnictwanerwowego,przetrwałowliteraturzemedycznej
podnazwątchnieńżyciowychdopoczątkówXIXwieku.Pneumąnazywanosub-
stancjęuczestniczącąwprzemianachpodtrzymującychżycie,pełniącąfunkcję
duszy,odpowiedzialnązazjawiskapsychiczne.
AretaioszKapadocji,lekarzgreckipraktykującywRzymiewIIwieku,
łączonyzeszkołąpneumatyków,wswoichpracach,mającychprzedewszyst-
kimcharakterpraktyczny,wieleuwagipoświęciłzaburzeniompsychicznym,
awszczególnościdepresjiimanii,którychopisysątakdobre,iżpodwielomaich
fragmentamimoglibysiępodpisaćautorzywspółcześni.
Grecko-rzymskiokreshistoriimedycynyzamykaGalen,nieprzejednany
wrógmetodyków,któregosławaiwpływrosływmiaręupływającegoczasu,
osiągającapogeumwpoczątkachXVIwieku.Systemfilozoficzno-lekarskiGale-
najestpunktemszczytowymrozwojustarożytnejmedycynygreckiej.Napisane
przezGalenarozprawy,składającesięnaCorpusGalenicum,stanowiąwzględnie
spójnącałość.Przenikniętesąoneduchemeklektyzmu,bowiemsystemGalena
wchłonąłwsiebieiprzetworzyłhipokrateizmstarożytny,osiągnięciapoznawcze
innychszkółlekarskich,atakżepowstałewcześniejfilozoficznekoncepcjeteore-
tyczne.
DlaGalenaorganizmstanowihierarchicznąstrukturę.Przyrodzonahierar-
chiaduszyprzedstawiasię,wedługniego,następująco:najniższemiejsceprzypa-
daduszypożądliwejzwiązanejzwątrobą,działającejprzezukładżylny;pośred-
nie-duszypobudliwej,wktórejrodząsięafekty,związanejzsercem,penetru-
jącejciałoprzezukładtętniczy;kierownicząrolęzaśodgrywaduszarozumna,
związanazmózgiemidziałającaprzezukładnerwowy.Stanzdrowiatostanhar-
moniipomiędzywymienionymiczęściamiduszy,polegającynazachowaniuwła-
ściwejproporcji(temperamentu)międzywładzamiduszy,cojestwarunkowane
właściwymtemperamentemciałaczterechjakościelementarnych(ciepła,zimna,
wilgotnościisuchości).DostrzeżonaprzezGalenaanalogiapomiędzytempera-
mentemciałaatemperamentemduszyzapoczątkowaładokonanąostateczniepod
koniecŚredniowieczaekstrapolacjępojęciatemperamentuwkierunkupsycholo-
gicznym.Mózg,zdaniemGalena,stanowipodłożepostrzegania,wnimteżmają
źródłoruchydowolne.Jestsiedliskiemduszy,którejnarzędziemjestpneuma.
Galenniewyodrębniałduszyzciała,animujejnieprzeciwstawiał.Traktował
duszęiciałojakodoskonałąjedność.Dowodemnatomiałbyćobserwowany
przezniegobezpośredniwpływstanówsomatycznychnaprzeżyciawewnętrzne
iviceversa.Jednakwoddziaływaniachmiędzyciałemadusządostrzegałolbrzy-
miąasymetrię,polegającąnadominującejroliciałaiprawiewykluczałmożli-
wość,byczynnikinaturypsychicznejmogływywoływaćstanychoroboweciała.
Jednąznielicznychsytuacji,wktórejduszawywierawpływnaciało,jest,zda-
niemGalena,terapeutycznesłuchaniemuzyki,któreprzezzmienionąnimduszę
dosięgaciała.Wsystemiefilozoficzno-lekarskimGalena,,chorobyduszy»(zabu-
