Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Etiologiaipatogenezazaburzeńpsychicznych
55
Społeczneuczenieiwarunkowanierozpoczynasięodurodzenia.Wjego
trakcienastępujeprzyswajaniewwynikudoświadczenia,odpowiednichrodza-
jówmyśli,emocjiizachowańnabazieistniejącejindywidualnejpredyspozycji
genetycznej.Tworząsięteżhierarchicznestrukturypsychiczne:poznawcze,
emocjonalneibehawioralneodnoszącesiędorzeczywistości.Procestenprzebie-
gawsposóbnierównomierny-występujątzw.okresykrytyczne.Jeżeliwczasie
ichtrwaniapewneumiejętnościniesąnabywane,możliwośćichpóźniejszego
uzyskaniajestzaburzona.Wśródpodstawowychrelacji,którychwytworzeniema
istotnywpływnapóźniejszefunkcjonowaniedanegoczłowieka,należywymie-
nićrelacjęzsobąsamym,znajbliższąosobąorazzotoczeniemspołecznym.Nie-
prawidłowościtegoprocesumająistotneznaczeniewpatogeneziezaburzeńoso-
bowości.Najbardziejzaawansowanakoncepcjapatogenetycznauwzględniająca
nieprawidłowekształtowaniestrukturpoznawczychdotyczypatogenezydepresji
wchorobieafektywnejjednobiegunowej.Opierającsięnaowejkoncepcjisfor-
mułowanozasadyterapiipoznawczejdepresji.
Strespsychicznywywoływanyjestprzezróżnegorodzajusytuacjeiwyda-
rzeniażyciowe.Sytuacjetemajązróżnicowaneznaczeniedlaposzczególnych
osób,choćniektóreznich(np.śmierćosobybliskiej)mogąbyćjednoznacznie
ocenionejakosilnestresory.Istotnąrolędlawystąpieniastresupsychicznegood-
grywaocenaznaczeniawydarzenialubsytuacjidladanejosobyorazocenamoż-
liwościporadzeniasobiezjejkonsekwencjami.Strespsychicznymożnawięc
określićjakozespółzmianpsychicznychisomatycznych,któresąnastępstwem
sytuacjiocenianejjakoprzekraczającąmożliwościporadzeniasobiezniąprzez
danąosobę.Wydarzeniastresowewewczesnymokresieżyciamogąstanowić
czynniknuwrażliwiający»nasytuacjestresowewokresiepóźniejszym.
Woceniesytuacjistresowejireakcjinaniąistotnąrolęodgrywawielepsy-
chologicznychmechanizmówpośredniczących.Sąnimimechanizmyobronne
imechanizmyradzeniasobie(coping),zapomocąktórychnastępujemodyfika-
cjatreściiznaczeniasytuacjiorazjejkonsekwencji.Reakcjastresowazależy
równieżodkontekstuspołecznego,wjakimznajdujesięosobapoddanadziałaniu
czynnikówstresowych.Reakcjatakajestistotniesłabsza,jeżeliosobaodczuwa
społecznewsparcie.Rolętęmożeodgrywaćosobazbliskiejrodzinylubgrupa
samopomocy(systemspołecznegowsparcia).
Psychologiczneibiologicznezmianyzwiązanezreakcjąstresową,jakrów-
nieżnastępstwastresusąistotnymiczynnikamipatogennymiwiększościzabu-
rzeńpsychicznych.Stresbywanaprzykładczynnikiempowodującympierwsze
zachorowanieorazkolejnenawrotyzarównozaburzeńlękowych,choróbafek-
tywnych,jakischizofrenii.
