Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Psychologiajakoźródłopodstawdlamodelucoachingowego
17
Wpóźniejszej,choćpozostającejwnurciebehawiorystycznym,teorii
społecznegouczeniasięautorstwaAlbertaBandurypojawiasięjeszczetrzeci
istotnymechanizmuczenia–opartynaobserwacjiinaśladowaniuinnych.
•Warunkowaniezastępczetomechanizm,wktórymczęstośćwystępo-
waniaokreślonychzachowańjestmodyfikowanaprzezwzmocnienia
oddziałującenaorganizminnyniżten,którysięuczy.Ludzieiinnezwie-
rzętamogąpowtarzaćzachowanie,któreobserwują.Cowięcej,nagra-
dzanieikaraniezachowańobserwowanegoDmodela”wpływanaczę-
stośćpowtarzaniapodobnychzachowańprzezobserwatora7.
Dlaczegopoświęcaćuwagęakurattymzjawiskom?Zewzględunacha-
rakterystycznydlabehawioryzmupostulat:ludzkiezachowaniemożna
wcałościwyjaśnićjakokombinację:
1)wrodzonychpopędówiodruchów,
2)aktualnegostanuorganizmu(np.głoduczyzmęczenia)oraz
3)nawarstwiającejsięhistoriidziałaniawymienionychpowyżejmechani-
zmówuczenia.
KażdyznasnosizesobąindywidualnąDhistorięwzmocnień”itoona
sprawia,żezachowujesięwten,anieinnysposób.Znającjegoprzeszłe
iobecneśrodowiskowystarczającoszczegółowo,moglibyśmyzdużąsku-
tecznościąprzewidywaćjegozachowanie.Możemyteżtozachowaniemody-
fikować,zmieniającpojawiającesięwobecnymśrodowiskuwzmocnienia.
Taostatniamyślsprawia,żebehawioryzm–choćwypieranyzDgłów-
negonurtu”przezpsychologiępoznawczą–nadalsilnieoddziałujenaprak-
tykępsychologiczną.Działającewwięzieniachiklinikachpsychiatrycznych
programyekonomiiżetonowej,skutecznetechnikileczeniafobii,systemy
premiowenagradzającepożądanezachowaniapracowników,grywalizacja–
totylkoniektóreechamyślibehawiorystycznej.Łączyjenadzieja,żeodpo-
wiednioukształtowaneśrodowiskodoprowadzidoutrwaleniawłaściwych,
społecznieiindywidualniekorzystnychnawyków.
Wjakisposóbperspektywabehawioralnamożeukształtowaćsposób
myśleniacoacha?Niektórzyuznająjązapewnezazbytmechanistyczną–
mamywniejdoczynieniazczłowiekiemkształtowanymprzezotoczenie,bez
jasnychźródełpodmiotowościczywpływunawłasnezachowanie.Zdrugiej
lekcje(nagroda–Janeczkabędzieczęściejodrabiałalekcje);2)nieprzyjemniezrzędzić,gdyzamiast
tegogapisięwokno(kara–Janeczkabędzierzadziejgapićsięwokno);3)zrzędzićuporczywie
iprzestaćdopierowtedy,gdyodrobilekcje(wzmocnienienegatywne–Janeczkabędzieczęściej
odrabiałalekcje);lub4)niedaćzwykleserwowanegodeserupotym,jakgapiłasięwokno(kara
negatywna–Janeczkabędzierzadziejgapićsięwokno).
7A.Bandura,Vicariousprocesses:Acaseofno-triallearning[w:]L.Berkowitz(red.),Advances
inexperimentalsocialpsychology,vol.2,NowyJork1965,AcademicPress,s.1–55.
