Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zarównoskłonnośćdopodejmowaniaryzyka,jak
zachowanielubżezostaniewykrytaokreślona
inaciskrówieśników(wyjaśnieniekombinowane).
zależność.Częstodokładnewyjaśnienieprzyczyn
Częstocelempsychologajestwyjaśnieniewielu
pewnej,aktualnejformyzachowaniaumożliwia
różnychzachowańzapomocąjednejpodstawowej
badaczowidokonywanietrafnychprzewidywańin-
przyczyny
.Rozpatrzmysytuację,wktórejtwójprofe-
negozachowaniawprzyszłości.
sormówi,żekażdystudent,abyuzyskaćdobrysto-
Jeśliwięcjesteśmyprzekonani,żetwójwspół-
pień,musiregularnieuczestniczyćwdyskusjachna
lokatorjestnieśmiały,tomożemyprzewidywać,iż
zajęciach.Twójwspółlokatorzakademika,któryjest
czułbysięnieswojo,gdybygopoproszono,by
zawszedobrzeprzygotowanydozajęć,nigdynie
wygłosiłmowęwobecdużejgrupysłuchaczy.Gdy
podnosiręki,żebyodpowiedziećnapytanielub
wysuwanesąróżnewyjaśnieniajakiegośzachowania
zwłasnejinicjatywypodaćjakąśinformację.Profesor
czyzależności,oceniasięjezwyklenapodstawie
ganigozasłabąmotywacjęiprzypuszcza,żeniejest
tego,wjakimstopniuumożliwiająonetrafneiwielo-
bystry.Tensamwspółlokatorchodziteżnazabawy
,
stronneprzewidywania.Gdybytwójwspółlokator
alenigdynieprosidziewczyndotańca,niebroni
czułsięznakomicie,przemawiającdogrupysłu-
otwarcieswojegopunktuwidzenia-nawetwtedy,
chaczy
,tobylibyśmyzmuszeniprzemyślećnanowo
gdykwestionujegoktośsłabiejzorientowanywda-
nasządiagnozę.
nymzagadnieniu-irzadkowłączasięwrozmowę
Takjakobserwacjemusząbyćdokonywane
przystolepodczasobiadu.Jakąpostawiłbyśdiagno-
wsposóbobiektywny,przewidywanianaukowe
zę?Jakaukrytaprzyczynamogłabywyjaśnićcałyten
trzebaformułowaćwystarczającościśle,abymożna
zakreszachowań?Cosądziszo
nieśmiałości
?Podob-
jebyłosprawdzićiodrzucić,jeślinieznajdąpotwier-
niejakwieluinnychludzi,którzycierpiąwskutek
dzeniawmaterialedowodowym.Przypuśćmyna
intensywnegopoczucianieśmiałości,twójwspółlo-
przykład,żebadaczprzewiduje,iżniemowlętaludz-
katorniejestwstaniezachowywaćsięwpożądany
kieimałpiepoprzekroczeniupewnegowiekuzre-
sposób(ZimbardoiRadl,1999).Możemyposłużyć
gułyreagująoznakamilękunaobecnośćkogoś
siępojęciemnieśmiałościwceluwyjaśnieniacałego
obcego.Moglibyśmychciećwprowadzićwięcejpre-
wzorcazachowańtwojegowspółlokatora.
cyzjiwtoprzewidywanie,analizującwymiarnob-
Abywypracowaćtakieprzyczynowewyjaśnienia,
cości”.Czymniejoznaklękuwystąpiłobyuludzkiego
badaczeczęstomusząopieraćsięnatwórczympro-
lubmałpiegoniemowlęcia,gdybyobcyosobnikbył
cesieanalizowaniazbioruróżnychdanych.Mistrz
takżeniemowlęciem,aniedorosłym,lubgdyby
detektywów,SherlockHolmes,wyciągałtrafne
należałdotegosamegocoono,anieinnego
wnioskinapodstawiestrzępówdowodów.Wpo-
gatunku?Abypoprawićtrafnośćprzewidywania,
dobnysposóbkażdybadaczmusiposługiwaćsię
badaczwprowadzałbysystematycznezmianywwa-
opartąnawiedzywyobraŹnią,któratwórczo
synte-
runkachśrodowiskowychiobserwowałichwpływ
tyzuje
to,cowiadomo,ztym,czegojeszczeniewie-
nareakcjęniemowlęcia.
my.Dobrzewyszkolonypsychologmożewyjaśniać
zebraneinformacje,wykorzystującswojąznajo-
Kierowanietym,cosiędzieje
mośćludzkichdoświadczeńorazwiedzęotym,co
odkryliinnibadacze,którzywcześniejzajmowalisię
Dlawielupsychologównajważniejszym,głównym
danymzjawiskiem.Wielebadańpsychologicznych
celemjestkierowaniezachowaniem.Oznaczaono
manaceluuzyskaniedokładnychwyjaśnieńróż-
spowodowaniewystąpienialubniewystąpieniada-
nychwzorcówzachowania.
negozachowania-zapoczątkowaniego,podtrzy-
mywanie,zahamowanieiwpływanienajegoformę,
Przewidywanietego,cosięzdarzy
siłęlubczęstośćwystępowania.Przyczynowe
wyjaśnieniezachowaniajestprzekonujące,jeśli
Wpsychologiiprzewidywaniasątotwierdzenia
umożliwiastworzeniewarunków,wktórychmożna
dotycząceprawdopodobieństwa,żewystąpidane
tymzachowaniemkierować.
Cosprawia,żepsychologiajestnaukąjedynąwswoimrodzaju?
7
