Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wacjekoncentrująsięalbona
procesie
,albona
skut-
Śledzączachowaniewwarunkachlaboratoryj-
kachzachowania
.Naprzykładweksperymencienad
nych,badaczniemożezaobserwowaćodległych
uczeniemsiębadaczmógłbyobserwować,ilerazydany
efektówdługotrwałychoddziaływańnaturalnego
uczestnikpowtarzalistęsłów(proces),anastępnie,
środowiska,którekształtujezłożonezachowania
ilesłówprzypomniałonsobiepodczaskońcowego
jednostki.Abyprzezwyciężyćteograniczenia,bada-
sprawdzianu(skutek).Abymożnabyłoposłużyćsię
czemogąrealizowaćprogramyobserwacjinatural-
obserwacjąbezpośrednią,badanezachowaniemu-
nej.ZapoznajmysięzbadaniamibiologaDorothy
sibyćdobrzewidoczne,jawneiłatwedozarejestro-
CheneyipsychologaRobertaSeyfartha,którzyod
wania.Naprzykładweksperymencielaboratoryjnym
1992r.podróżowaliwielokrotniedoBotswany,aby
dotyczącymemocjibadaczmógłbyobserwowaćwy-
obserwowaćgrupępawianówchacma(Cheney
raztwarzyuczestnikawczasieoglądaniaprzezniego
iSeyfarth,2007).CheneyiSeyfarthwyjaśniają,
bodŹcówwywołującychpobudzenieemocjonalne.
dlaczegozdecydowalisiębadaćpawiany:
Bezpośrednieobserwacjebadaczyczęstosą
wspomaganeprzeztechnikę.Naprzykładwspół-
nKażdezwierzęutrzymujezłożonąsiećrelacjispołecznych
cześnipsychologowieczęstoposługująsiękompu-
zosobnikamispokrewnionymiiniespokrewnionymi-rela-
terami,byuzyskaćbardzodokładnepomiaryczasu,
cji,któremajązarównocharakterkooperacyjny,jak
jakiuczestnikombadańzajmujewykonanieróżnych
irywalizacyjny.Poruszaniesięwtejsiecizdajesięwymagać
zadań,takichjakprzeczytaniezdanialubrozwiąza-
zaawansowanejwiedzyspołecznejiumiejętnościspołecz-
nieproblemu.Chociażpewneformydokładnych
nych.Ponadtopawianystająprzedwyzwaniaminietylko
pomiarówbyłydostępneprzednastaniemerykom-
społecznymi,lecztakżeekologicznymi.Pokarmtrzebazna-
puterów,tojednakobecniekomputeryzapewniają
leŹćiobronić,drapieżnikówunikać,aczasamizaatakować.
niezwykłąelastycznośćwzbieraniuianalizowaniu
Badanianadpawianamiwichnaturalnymśrodowisku
dokładnychinformacji.Wrozdz.3opiszemynaj-
pozwalająnamwięcustalić,jakzachowaniejednostkiwpły-
nowszetechnologie,któreumożliwiająbadaczom
wanajejprzetrwanieireprodukcję”(CheneyiSeyfarth,
uzyskaniemiarbehawioralnychniezwykłegorodza-
2007,s.10).
ju:obrazówfunkcjonującegomózgu.
Wobserwacjachnaturalnych(
naturalisticob-
Patrzącprzezlustroweneckie,badaczmożerejestrować
servations
)badaczprzyglądasięjakiemuśzacho-
obserwowanezachowaniedziecka,niewpływającnato
waniuwystępującemuwsposóbnaturalnyinie
zachowanieaniniezakłócającgo.Czyzmieniłeśkiedyśswoje
podejmujeżadnychprób,abyjezmienićlubzakłó-
zachowanie,wiedząc,żejesteśobserwowany?
cić.Naprzykładukrytyzalustremweneckimobser-
wujerozmowędwóchosób,któreniezdająsobie
sprawyztego,żektośnaniepatrzy.Niektórero-
Dane,któreCheneyiSeyfarthzebraliwramach
dzajezachowanialudzimożnabadaćtylkoprzyuży-
swegoambitnegoprojektu,dostarczająważnychin-
ciuobserwacjinaturalnej,ponieważinnysposób
formacjiotym,jakpawianyposługująsięinteligen-
badaniabyłbynieetycznylubniepraktyczny.Na
cjąspołeczną.Ponadtoichanalizypozwalająlepiej
przykładnieetycznebyłobyeksperymentowanie
zrozumieć,wjakisposóbnaciskiewolucyjnemogły
zpoważnymzubożeniemśrodowiskawewczesnym
wytworzyćpodobieństwairóżnicemiędzyzacho-
okresieżyciawceluprzekonaniasię,jakibędzie
waniemludziazachowaniemtychszczególnychna-
jegowpływnapóŹniejszyrozwójdziecka.
czelnych,któreniesąludŹmi.NaprzykładCheney
iSeyfarthdoszlidowniosku,żen[…]chociażich
psychikazostaławogromnejmierzeukształtowana
Obserwacjanaturalna(
naturalisticobservation
)Technika
przezżyciespołeczne,tojednakpawianymajątyl-
badawcza,wktórejzachowaniawystępującewnaturalnych
koograniczonązdolnośćrozpoznawaniastanów
środowiskachsąobserwowanewdyskretnysposób.
psychicznychuinnych”.nWprzeciwieństwiedolu-
dziinawetbardzomałychdzieci,nieodczuwają
Pomiarpsychologiczny
49
