Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
MARIALEWICKA
śnionyto„kulturalnysposóbbycia”,awięcdobremaniery,
czyosobywywodzącesięzróżnychgrupspołecznych
umiejętnośćzachowaniasięwtowarzystwie,„dobrygust”,
iróżnychmiejsczamieszkania(kapitał„pomostowy”,
wyrafinowanepreferencjeestetyczneikulturalne,czyli
słabewięzy)(Granovetter1973;Putnam2000);czysąto
to,codecydujeoprzynależnoścido„wyższejkultury”.
siecizwarte,czylitakie,którychwszystkieelementysą
KapitałkulturowyczłowiekajestwedługBourdieupod-
zesobąpowiązane,czyteżzłożonezosób,którenawza-
stawowymmechanizmemreprodukowaniasiępodziałów
jemsięnieznają(Burt,1992).Drugierozumieniepojęcia
społecznychwewspółczesnejFrancji:poprzezśrodowi-
kapitałspołecznynawiązujedopierwotnejideiPutnama
skowychowawczedziecka,anastępnieuczęszczaniedo
(stopniasamoorganizacjispołeczności),którejmiarami
szkółookreślonejrenomie,wyznaczajegoprzyszłąpozy-
sąmiędzyinnymitzw.instrumentPutnama(wskaźnik
cjęwstrukturzespołecznej.Kapitałkulturowy,zwłaszcza
liczbyorganizacjipomnożonyprzezczłonkostwowtych
wswojej„ucieleśnionej”postaci,jestprzedewszystkim
organizacjach),szereginnychmiarodzwierciedlających
przedmiotemzainteresowaniasocjologówiteoretyków
aktywnośćspołecznąobywateli(ichmotywacjędoini-
kultury,alebywateżprzedmiotemkrytyki,zwłaszczaze
cjowaniawspólnychdziałań)orazmiarytzw.empower-
stronybadaczyfunkcjonującychwmniej,niżFrancja,
ment–możliwościwpływunaotoczenie(por.Grootaert,
zhierarchizowanychstrukturachspołecznych(Gans,1999;
Narayan,NyhanJonesiWoolcock,2004).
por.Strzyczkowski,2007).
Wreszcietrzeciągrupąwskaźnikówsątemiarykapi-
WPolsceznaczeniekapitałukulturowegodlatożsamo-
tałuspołecznego,którychproweniencjinależyszukać
ściirozwojukraju,dlawyborówpolitycznych,atakże
zjednejstronywpracachColemana(1988),zdrugiej
porównaniamiędzynarodowewtymzakresie,rozwijane
uinnegoklasykateoriikapitałuspołecznego–Fukuyamy
sąprzedewszystkimprzezTomaszaZaryckiego(2004,
(1995):sątomiaryprzekonańnatematnaturyludzi,spo-
2008).Wpolskiejpsychologiipojęciekapitałukulturo-
łeczeństwaiobowiązującychwnimnorm.Najczęściej
wego,zwłaszczawjegoucieleśnionejpostaci,byłoele-
stosowanąwbadaniachmiarąztejgrupyjestzaufanie,
mentemkilkuprojektówbadawczychautorkininiejszego
jakimobdarzasięosoby,którychnieznasięosobiście.
tekstu(Lewicka,2004;2008a;2008b).Badaniaprowa-
Związekmiędzyzaufaniemakapitałemspołecznym,acz-
dzonezarównonacelowodobranychpróbach,jakinare-
kolwieknapierwszyrzutokamałooczywisty,stajesię
prezentatywnychpróbachogólnokrajowychpokazały,że
zrozumiały,gdyprzywołasięsytuacjęgraczywznanym
ucieleśnionykapitałkulturowy,mierzonypoziomemak-
dylemaciewięźnia.Wsytuacjitejwielkośćwygranejza-
tywnościkulturalnej,zainteresowaniamipoznawczymi,
leżyodtego,naileobajgraczebędązesobąkooperować,
gustamimuzycznymiiliterackimi,czytelnictwemksią-
atozkolei–zewzględunanaturętegodylematu–zależy
żekiwielkościądomowejbibliotekijestznaczenielep-
przedewszystkimodzaufania,jakimobdarzasię,często
szympredyktoremogólnejaktywnościspołecznejludzi
nieznanego,partnerawgrze.Zaufaniemożnazatemtrak-
niż„zwykły”kapitałludzki,czylipoziomwykształcenia
towaćjakokapitał,któryinwestujesięwgrachocharak-
iliczbalatnauki.
terzedylematówspołecznych(Buchan,CrosoniDawes,
Przeciwwagądla„zimnego”kapitałuintelektualnego
2002;YamagishiiYamagishi,1994).Jestonoźródłem
(ludzkiegoczykulturowego)jestpojęciekapitałuspo-
„wartościdodanej”(surplusvalue),awięcpewnegoro-
łecznego(socialcapital),któregooszałamiającakariera
dzajunadwyżkizysku,jakimożnaotrzymaćdziękipracy
wostatnichkilkudekadachzasługujenazainteresowanie
zespołowej,wporównaniuzzyskiempłynącymzracjo-
zestronysocjologównauki.Pojęciekapitałuspołecznego
nalnychdecyzjijednostkowych.Społeczeństwaowy-
mawieluojców,cozjednejstronyjestkoronnymdowo-
sokimpoziomiedeklarowanegozaufaniadoobcychsą
demnarzecztezy,żewpewnychokresachhistorycz-
–jakwynikazbadań–społeczeństwamionajwyższym
nychpodobnemyśli„myśląsię”równocześniewwielu
poziomierozwojugospodarczegoinajniższympoziomie
głowach,zdrugiejjednakstronyfakttenjestźródłem
korupcji(Inglehart,1990).
ogromnegozamieszaniapojęciowego,jakożekażdy
Pojęciekapitałuspołecznegojestjednymznajbar-
zowychojców,reprezentującinnąniecotradycjębadaw-
dziejzagmatwanych,żebyniepowiedziećmętnychpojęć
czą,podkładapodtopojęcieodmiennetreści.
wnaukachspołecznych.Jegowielokorzeniowaprowe-
Najbardziejintuicyjnieoczywistejestrozumieniekapi-
niencjasprawiła,żejestonowbardzorozmaitysposób
tałuspołecznegojakosiecispołecznych(Bourdieu,1986;
operacjonalizowaneimierzone(Grootaertiin.,2004),co
Lin,2001),awięcsieciposiadanychprzezczłowieka
utrudniaporównaniaposzczególnychwynikówbadań.
znajomości:ichwielkościirodzaju,awięctego,czytwo-
Zkoleito,żeobejmujeonoswoimzakresembardzoróż-
rząjeosobynależącedowłasnego,częstoterytorialnie
nezjawiskapowoduje,iżbadaczeczęstodokonująwy-
ograniczonego„klanu”(kapitał„wiążący”,silnewięzy),
raźnychnadgeneralizacji,obejmująctymterminem(nie-
