Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
98
PIOTRRADKIEWICZ
odrzuceniempsychodynamicznejgenezyosobowości
wychwycićosóbosiągającychrelatywniewysokiewy-
autorytarnej,połączonymzkoncentracjąnasamymzja-
nikinaskalilewicowegoautorytaryzmuoraz,cogorsza,
wiskuijegobehawioralnejekspresji(np.Duckitt,1989;
żewynikinatejskalikorelująpozytywniezautorytary-
Feldman,2003).
zmemprawicowym.
Niczegonieujmująctakwybitnymbadaczom,jak
Rokeach,EysenckczyDuckitt,możnachybabezszcze-
Pomiarautorytaryzmuaprawicowyświatopogląd
gólnychkontrowersjiwyrazićpogląd,żeobecniena
PopublikacjiTheauthoritarianpersonalitybardzo
żywywciążnurtbadańnadautorytaryzmemnajwięk-
szybkopojawiłysięgłosykrytykującesposóbpomiaru
szywpływmająideesformułowanewpracachRoberta
autorytaryzmu.ZanajwiększymankamentskaliFuznano,
Altemeyera(1981,1988,1996).Wyznaczyłyonekilka
iżzawieraonaniemaltesametreści,którecharakteryzują
podstawowychkierunkówrefleksjiwtymobszarzeba-
prawicowo-konserwatywnąideologię.Wkrytycecelował
dań.Altemeyer,traktującnadalautorytaryzmjakowy-
Rokeach(1960),dowodzącyżeczłowiekmożepopierać
miarstrukturyosobowości,odrzuciłjednoznaczniepsy-
demokratycznewtreściprzekonania,ajednocześniebyć
choanalitycznewyjaśnieniajegoźródeł,awposzukiwa-
zamkniętywswoimsposobiemyśleniainietolerancyjny
niuprzyczynautorytarnejagresjiodwołałsiędoteorii
dlawszystkich,którzymyśląinaczej.Byłtopunktwyj-
społecznegouczeniasięBandury(1977).Wedługnowego
ściadobadańnaddogmatyzmem,definiowanymjako
podejścia,autorytarnaagresjamanajwiększąszansębez-
wolnyodideologicznychtreścizbiórformalnychcech
pośredniejekspresji,gdypojawiasięparalelizmdwóch
myśleniaczłowiekaistrukturyprzekonańdeterminującej
zjawisk:przeżywanienegatywnychemocji(złość,poczu-
przyjmowanieokreślonychpostawpolitycznych.
ciekrzywdy,zazdrość),generująceskłonnośćdowrogich
Wśródkrytykówzarzucającychpomiarowiautorytary-
iagresywnychzachowań,orazpewiensystemprzekonań
zmunadmierneobciążenieprawicowąideologiąRokeach
oświeciespołecznym,któryosłabiamoralneispołecz-
nehamulceprzedjejwyrażaniem.Ówsystemtowiara
w„zagrażającyświat”,ideologicznylękspołeczny,czyli
permanentneprzekonanie,żeporządekświataotaczające-
gojednostkęjestprzezkogośzagrożony.
skłoniłyAltemeyeradowniosku,żespośródtrzechkom-
ponentóworyginalnegomodeluAdorno,tylkotrzy–ule-
głość,agresjaikonwencjonalizm–wykazująsilneista-
bilneinterkorelacje.Wrezultacieskonstruowanaprzez
niegoskalamierzyścisłąkowariancjętrzechkategorii
postaw:(1)uległośćwobecustanowionejispołecznie
Rezultatydługoletnichbadańianalizstatystycznych
byłnajważniejszymreprezentantemstanowiskagłoszące-
go,żeskalaFmierzywyłącznieautorytaryzmprawicowy
(prawicoweformynietolerancji)ihierarchicznerelacje
społeczne.Tennurtkrytykiniepodważałjednakteore-
tycznegosensukonstruktuinienegowałjegopotencjału.
Pośródbadaczy,którzyposunęlisięznaczniedalej,na
szczególnąuwagęzasługujeWilsonijegoprace.Autor
tenwpraktycezredukowałautorytaryzmdoszerokoro-
zumianejideologiikonserwatywnej,uważając,żekon-
serwatyzmjest„ogólnymczynnikiemleżącymupodstaw
pełnegospektrumpostawspołecznych”lubteż„wymia-
legitymizowanejwładzy;(2)agresjęwpostaciintencjo-
remosobowości,októregoistnieniumożnawnioskować
nalnejchęciwyrządzeniainnymkrzywdyfizycznejlub
zorganizacjitychpostaw”(Wilson,1973,s.4).
psychicznejwimieniutejżewładzy;i(3)konwencjona-
SkalaprawicowegoautorytaryzmuAltemeyerajest
lizmzachowańspołecznych,dotyczącynormizwycza-
obecnienajpopularniejszymicieszącymsięnajwięk-
jówustanowionychprzezautorytety.
szymuznaniemnarzędziemdopomiaruautorytaryzmu.
Dlawspółczesnejpsychologiipolitycznejijejcodzien-
Ponieważjestpowszechnieuważanazazmodyfikowaną
nejpraktykibadawczejnajważniejszejestjednak,wjaki
iudoskonalonąwersjęskaliF,bardzoniepokoifakt,żete
sposóbAltemeyerzoperacjonalizowałswójkonstrukt.
samezarzuty,któresformułowanowobecskaliAdorno,
Szczególnekontrowersjebudzito,żezbiegiemlatzaczął
możnawłaściwiewsposóbautomatycznypostawićska-
onutożsamiaćautorytaryzmzautorytaryzmemprawico-
liRWA.Zdaniemjednegozoponentów(Oesterreich,
wym(right-wingauthoritarianism,RWA),traktującgo
2005),trudnoniezauważyć,żeAltemeyer,choćwniósł
jakozjawiskocharakterystycznedlazwolennikówpra-
doobszarubadańnadautorytaryzmemprecyzyjnąira-
wicowychideologii.Choćwpierwotnymzamyślemiał
czejpowszechnieakceptowanądefinicjęsamegozja-
tobyćpolitycznieindyferentnywymiarosobowości,po-
wiska(kowariancjatrzechkategoriipostaw:uległości,
dejmowaneprzezAltemeyera(por.1996)próbypomiaru
agresjiikonwencjonalizmu),zaoferowałdojegopomiaru
autorytaryzmulewicowego(mającegodefactocharakter
narzędziemierzącekonserwatywno-tradycjonalistycz-
lewicowo-rewolucyjny)zakończyłysięniepowodze-
nąideologię,charakterystycznądlaradykalnejprawicy.
niem.Okazałosięm.in.,żewśródbadanychniemożna
Powtarzająsięzatemtesamezarzuty,akrytykównadal
