Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oczywiścieefektywpływuspołecznegomogąbyćodmienneodwyżej
wymienionychiprzybieraćnp.formębuntuzamiastuległościlubde-
monstracyjnegoodrzuceniaczyichśwartości.
Zdolnośćwywieraniawpływuspołecznegookreślasięmianemwładzy.
Władzamożeopieraćsięnabardzoróżnychpodstawach.Mogątobyć
np.uregulowaniaprawnelubzdolnośćdanejosobydonagradzanialub
karaniainnych,wynikającazjejumiejętnościlubdostępudookreślo-
nychdóbr.Władzamożeteżwynikaćzatrakcyjnościdanejosobylub
grupy.Jeślibardzonamzależynaprzynależnościdookreślonejgrupy,to
jednocześniezgadzamysięnapozostawaniewkręgujejwpływów,czyli
władzy.
Środowiskospołecznewywierarównieżwpływprzezobowiązujące
wnimnormy.Normęstanowipowszechnieprzyjętywdanymśrodowi-
skuwzórzachowańczyprzekonań.Wzwiązkuznormamispołecznymi
rozróżniasięgrupyczłonkowskie,doktórychjednostkanależy,igrupy
odniesienia,zktórymijednostkasięidentyfikuje,przyjmującobowiązu-
jącewnichstandardyzachowaniasię.Jakłatwosiędomyślić,grupy
członkowskieigrupyodniesienianiemusząsiępokrywać.Dramatycz-
nychprzykładówtegorodzajusytuacjidostarczająnierazdorastające
dzieci,dlaktórychgrupasubkulturowamożebyćgrupąodniesienia,ro-
dzinazaśjedyniegrupączłonkowską.
Zespółnormregulującychzachowaniesięosobyzajmującejokreśloną
pozycjęwśrodowiskuspołecznymnazywasięroląspołeczną.Niektóre
znichzostająprzyjętenazasadziewyboru,np.rolazawodowa,innezaś
niejakoprzypisanezracjipłci,wiekuiinnychcechodjednostkinieza-
leżnych.Rolespołecznewykazująróżnystopieńskomplikowania.Nie-
które-np.rolaklientawsklepie-niewiążąsiępraktyczniezżadnym
wysiłkiem,innych-takichjakrolapielęgniarki-trzebasięmozolnie
uczyć.Najczęściejjednaosobaodgrywakilkarólspołecznychjednocze-
śnie,np.jakopielęgniarka,żonaimatka.
Rolespołeczneczęstowystępująwinterakcjizesobą,np.wukładach
parzystychdopełniającychsię.Todopełnianiesięjestniekiedytakoczy-
wiste,żemówisięorolachsprzężonych,któreniemogąpraktycznie
istniećjednabezdrugiej.Przykłademmogąbyćrolenauczyciela
iucznia.Trudnoodgrywaćrolęnauczyciela,gdyniemakogouczyć.Po-
dobnieniesposóbwystępowaćwrolipielęgniarki,jeślibrakujeosoby,
któramogłabybyćpodopiecznym.Normyregulującezachowaniesię
wramachdanejrolisprawiają,żezachowaniapartnerainterakcjiodgry-
wającegodopełniającąrolędopewnegostopniaprzewidywalne(wię-
cejnatematrólspołecznychwpodrozdzialeI.4.1).
19