Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.2.
Behawioryzm
Fascynacjatym,conieświadomewpsychiceczłowieka,mimoobszer-
nychpodstawteoretycznych,niemogładoczekaćsięjednakpotwier-
dzeniaempirycznego,któresatysfakcjonowałobyświateksperymen-
tatorów.Powstałnowynurtpsychologiczny,proponującyalternatywne
rozumienieczłowieka.Mowatuobehawioryzmie,któregopodwaliny
powstaływRosjinapoczątkuXXwieku.Kiedyopublikowaneprace
Pawłowanatematodruchówwarunkowychdotarłyzaocean,stałysię
motoremdynamicznegorozwojubehawioryzmuwStanachZjednoczo-
nych.NazwiskazwiązanezpsychologiąbehawioralnątoIwanPawłow,
EdwardThorndike,JohnB.Watson,BurrhusF.Skinner.
Głównympostulatemtegonurtubyłouczynieniepsychologiinauką
obiektywną,awięcspełniającąwymaganiaobowiązującewnaukach
przyrodniczych.Przyjmowano,żeopisywaćibadaćmożnatylkozjawiska
obserwowalne,awięcwprzypadkuczłowiekajegozachowanie
(behavior).Głównepytaniadotyczyłytego,jakwpływaćnazachowanie,
wjakisposóbwprowadzaćpożądane,ajakeliminowaćniepożądane
reakcje,jakutrwalaćkorzystnezachowania?Kluczoweznaczeniemiałdla
behawiorystówprocesnabywaniadoświadczeń,czyliuczeniesię.
Podstawęstanowiłydwatypyprocesówodpowiadającychzapojawianie
lubutrwalaniesięokreślonychreakcji:warunkowanieklasyczne,opisane
przezPawłowa,orazwarunkowaniesprawcze(instrumentalne),którego
zasadyprzedstawiłSkinner.
Warunkowanieklasycznetoproces,wwynikuktóregopoczątkowo
obojętnybodziec(np.dźwięk),występującyjednocześniezbodźcem
bezwarunkowym(np.pokarm),nabieraznaczeniaidentycznegojak
bodziecbezwarunkowyiwywołujeokreślonąreakcję(tu:wydzielanie
śliny).Łatwozrozumieć,naczympolegatentypwarunkowania,jeśli
wyobrazimysobiekwaśnącytrynę.Uwiększościosóbautomatycznie
pojawiasięzwiększonaprodukcjaśliny-wyobrażeniecytrynydziała
wtymprzypadkujakobodziecwarunkowy,skojarzonyzrzeczywistym
doświadczeniemkwaśnegosmakuowocu.Bodziectenpobudzaor-
ganizmdonaturalnej,wrodzonejreakcji.Reakcjawywołanaprzez
bodziecwarunkowyokreślanajestjakoreakcjawarunkowa(lubodruch
warunkowy).
19
