Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.FragmentydziejówpsychologiiwEuropienaprzełomiewiekówXIXiXX
soremPoppera.TeoHerrmannwiedział,ktobyłnuczniem”Külpego,
oczywiście,wiedziałtakże,ktobyłnauczycielemKarlaPoppera!Ale,czy
istnienieobiektywnegoświatanieopierasięnawiedzypewnej,czyjestto
jedynieontologicznahipoteza?Gdzieprzebiegagranicapomiędzynist-
nieniem”anpoznaniem”?Czyzatem,racjęmiałWundt,kiedytwierdził,
żepsychologiabezfilozofiistaniesięzwykłymnrzemiosłem”?Czymia-
łobysensimogłobybyćuzasadnionympytanie:ilenfilozofii”potrzebuje
npsychologia”
,abybyćnauką?Amożeodpowiedźnatopytaniezawiera
jużznanawypowiedźFeyerabenda?
Niebędęprzypominał,żezainteresowaniemyśleniemistniałojuż
wstarożytnejfilozofii,apóźniejtakżewfilozofiischolastycznej.Po-
glądyte,wyraźnierespektowaneikultywowane,przetrwałydoczasów
nowszych,bodopierouKartezjusza(1596-1650)uzyskałoonorangę25
szczególną.Cogitoergosum!Stwierdzenieto,możnarozumiećnakilka
różnychsposobów.Najpierw,idącślademLeszkaNowaka,możnapowie-
dzieć,żewypowiedźtawskazujenato:...czymodróżniasięczłowiekod
resztybytu(1998,T.1.s.19).Taki,możebyćjejsensontologiczny.Jed-
nak,kiedyKülpetęwypowiedźcytuje,nadajejejsensakcentującyprze-
dewszystkimaspektyepistemologiczne:nJednak,jeżelimypowiadamy:
jeżelimyślę,tojestem,wtedyteżwiemy,żeświatjesttaki,jakimgowna-
szychmyślachtworzymyikształtujemy”26.Tutaj,zwrócęuwagęnaostat-
niączęśćwypowiedziKülpego:n(ś)światjesttaki,jakimgownaszych
myślachtworzymyikształtujemy”
.Aspektyepistemologiczne,sąwniej
wyraźniewidoczne.WładysławTatarkiewicz,zauważywtymkontekście:
nIstnieniarzeczyzewnętrznychniejesteśmypewni,alejesteśmypewni
istnieniawłasnejmyśli”(2001,T.1.,s.48).Czynistnienie”oraznpew-
ność”należądotegosamegonświata”?L.J.Pongratzwodniesieniudo
cytowanejwypowiedziKartezjuszazauważy,żebyłaonawyrazemokre-
śleniaprzedmiotupsychologiijakonrescogitans”(1967,s.28).Wpodob-
nysposóbinterpretowałwypowiedźKartezjusza,uczeńWundta,Otto
Klemm,którynapisał,żeprzedmiotempsychologii,wodróżnieniuod
innychnauk,którezajmująsięsubstancjamirozciągłymi,przedmiotem
25Por.O.Klemm1911,s.23,takżeW
.Tatarkiewicz2001,T.2,s.52-54;L.J.Pon-
gratz1967,s.28,31,136.
26nWirabersagennichtnur:sofernichdenke,binich,sondernauch:dieWeltsit,
wiewirsiedenkendsetzenundbestimmen”(Külpe1912/1999,s.65).
32
