Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
najczęstsząprzyczynęzgonów(patrzblokrozszerzający1.1).
Wciągukilkudziesięcioleciśmiertelnośćpowodowanaprzezchorobyzakaźneipasożytnicze
znaczniezmalaławnaszymkręgucywilizacyjnymdziękipoprawiewarunkówsanitarnychoraz
wynalezieniuskutecznychszczepionekilekarstw.Przełomoweznaczeniemiałotuzwłaszczaodkrycie
antybiotyków.
Wpołowienaszegostulecianaplanpierwszyjakoprzyczynyzgonówwysunęłysięprzewlekłe
chorobyukładukrążenia,anastępniechorobynowotworowe.Corazwięcejofiarpochłaniałyteż
wypadki,zwłaszczadrogowe.Chorobyzakaźneipasożytniczeodgrywałyznikomąrolę.Ichudział
wstatystykachdotyczącychśmiertelnościwynosiłzaledwieparęprocent.Zmianatabyłanatyle
wyrazista,żewśródspecjalistówzyskałamiano„przeobrażeniaepidemiologicznego”(za:Kopczyński,
1999).
BLOKROZSZERZAJĄCY1.1.Pandemiahiszpankinapoczątkuubiegłegowieku
Przeszło100lattemu,wlatach1918–1919,odnotowanopandemięgroźnejgrypyhiszpanki.Brakujedokładnychdanychnatemat
zachorowalności,aleszacujesię,żeuległajej1/5mieszkańcównaszejplanety.Zpewnościąrozprzestrzenianiusięchoroby
sprzyjałatoczonawtymokresieIwojnaświatowaizwiązanezniąprzemieszczaniasięwielkichgrupludzkich.Hiszpanka
pochłonęłaprzytymwięcejofiarśmiertelnychniżdziałaniawojennenawszystkichfrontach.Liczbaodnotowanychzgonów
wynosiła20milionów,aconajmniejdrugietylestanowiłytenieujętewstatystykach.Ogółempandemiapochłonęławięc40–50
milionówistnieńludzkich,costanowiło2–3%całejówczesnejpopulacji.
Trzebabyłoczekaćwielelatnawyjaśnieniezagadkitakwysokiejśmiertelności.Wostatnichlatachuczeniamerykańscydotarli
dozachowanychszczątkówofiarepidemiiiprzeprowadzilianalizęmateriaługenetycznegowirusa,wyjaśniającmechanizmjego
niezwykleszybkiegorozmnażaniasięwzaatakowanychkomórkach.Stwierdzono,żebyłtowirusbardzoróżniącysięodtego,
któryzwykleatakujeludzi,niemalnapewnopochodzącyodptaków.
Napodstawie:Rotkiewicz,2005
Kolejnyetapzmianobserwujemyodpoczątkulat70.Polegaonnarozejściusięprzebiegu
czasowegokrzywychdwóchnajważniejszychprzyczynzgonów–choróbukładukrążeniaichorób
nowotworowych.Umieralnośćspowodowanaprzezpierwszągrupęchoróbmaleje,natomiastudział
nowotworówutrzymujesięnastosunkowowysokimpoziomie.Wtabeli1.1przedstawiamydane
statystycznedotyczącewybranychprzyczynzgonówwPolscewlatach1980–2016.Jakwidać,wtym
okresiewnaszymkrajunastąpiłniewielkiinierównomiernyspadekumieralnościspowodowanej
chorobamiukładukrążenia.Codochoróbnowotworowychjakoprzyczynyzgonówmożnaniestety
odnotowaćsystematycznyiwyraźnywzrost.Podobnetendencjezaobserwowanowinnychkrajach
EuropyŚrodkowejiwkrajachbyłegoZwiązkuRadzieckiego.
Niecoinaczejwyglądawspomnianerozejściesięprzyczynzgonówwpaństwach„starej”Unii
Europejskiej,gdziezauważasięspadekumieralnościzarównozpowoduchoróbukładukrążenia,jak
inowotworów,choćwpierwszymwypadkuzmianysąwyraźniejsze.Wporównaniuztymidwoma
głównymi„zabójcami”pozostałechorobypochłaniająznaczniemniejofiarśmiertelnych.
WPolscechorobyzakaźneipasożytniczemająznikomyimalejącyudziałwzgonach:wostatnich
latachjesttozaledwiepięćprzypadkówna100tysięcyludności(patrztab.1.1).
Jakwięcwidzimy,mimopewnegospadkuliczbyofiarchoróbukładukrążeniachorobyprzewlekłe
nieutraciływiodącejroliwśródwspółczesnychzagrożeńżycia.Jeślinawetpojawiająsięnowe,
związanezchorobamizakaźnymi,obecnystanmedycynypozwalajeskutecznieeliminować.Otokilka
przykładów.WirusHIV(humanimmunodeficiencyvirus),budzącygrozęjeszczepodkoniecubiegłego
wieku,jakoprzyczynazgonówspadłwstatystykachświatowychna30.miejsce(Kopczyński,1999).
