Psychologia zdrowia

Irena Heszen-Celińska, Helena Sęk

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21230-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

456

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Heszen-Celińska, Irena; Sęk, Helena. Psychologia zdrowia. Red. . : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, 456 s. ISBN 978-83-01-21230-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Heszen-Celińska, I.

A1 Sęk, H.

T1 Psychologia zdrowia

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

YR 2020

SN 978-83-01-21230-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 223054, author = "Heszen-Celińska, Irena and Sęk, Helena", editor = "", title = "Psychologia zdrowia", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-01-21230-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Heszen-Celińska, Irena

AU - Sęk, Helena

ED -

TI - Psychologia zdrowia

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-01-21230-8

ER -

Netografia (standard APA):

Heszen-Celińska, Irena; Sęk, Helena. Psychologia zdrowia [baza danych online] : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020 [dostęp: 02 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/psychologia-zdrowia-irena-heszen-celinska-helena-223054.

zdrowie, choroba, relacja lekarz–pacjent, psychologia zdrowia, uwarunkowania zdrowia i choroby

Po 13 latach od pierwszego wydania przedstawiamy Czytelnikom poszerzoną i unowocześnioną edycję podręcznika Psychologia zdrowia. W nowej wersji podręcznika uwzględniono dynamiczny rozwój psychologii zdrowia jako dziedziny badan i praktyki, który n...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21230-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

456

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Strona tytułowa2
Strona redakcyjna3
Wstęp10
Rozdział 1. Narodziny i rozwój psychologii zdrowia15
1.1. Źródła wyodrębnienia się psychologii zdrowia16
1.2. Prekursorzy psychologii zdrowia23
1.3. Współczesne wyzwania naukowe, edukacyjne i praktyczne. Poszerzony zakres i nowe problemy27
1.4. Podsumowanie34
Rozdział 2. Psychologia zdrowia jako dziedzina stosowana36
2.1. Pojęcie psychologii zdrowia i jej ogólna charakterystyka37
2.2. Psychologia zdrowia jako dziedzina badań39
2.3. Psychologia zdrowia jako dziedzina zastosowań praktycznych42
2.4. Status psychologii zdrowia44
2.5. Podsumowanie45
Rozdział 3. Koncepcje i pojęcie zdrowia w psychologii i naukach o człowieku47
3.1. Co to jest zdrowie48
3.2. Ogólne tendencje w ujmowaniu zdrowia53
3.3. Zmiany poziomu zdrowia w ciągu życia człowieka56
3.4. Pojęcie zdrowia a pojęcia bliskoznaczne63
3.5. Podsumowanie67
Rozdział 4. Modele i podejścia stosowane w psychologii zdrowia69
4.1. Model biomedyczny70
4.2. Model biopsychospołeczny i holistyczno-funkcjonalny71
4.3. Model socjoekologiczny74
4.4. Model dobrostanu psychicznego76
4.5. Podsumowanie79
Rozdział 5. Podejście salutogenetyczne i jego znaczenie dla psychologii81
5.1. Komplementarność podejścia patogenetycznego i salutogenetycznego82
5.2. Podstawowe założenia teoretyczne podejścia salutogenetycznego83
5.3. Wybrane wyniki empirycznej weryfikacji modelu salutogenezy89
5.4. Podsumowanie93
Rozdział 6. Behawioralne uwarunkowania zdrowia i choroby95
6.1. Zachowanie a zdrowie i choroba – uwagi wstępne96
6.2. Pojęcie i istota zachowań zdrowotnych99
6.3. Rodzaje zachowań zdrowotnych104
6.4. Badania nad strukturą zachowań zdrowotnych106
6.5. Styl życia a zdrowie109
6.6. Podsumowanie110
Rozdział 7. Poznawcze uwarunkowania zdrowia i choroby112
7.1. Potoczne i naukowe koncepcje zdrowia113
7.2. Komponenty świadomości zdrowotnej i jej rozwój115
7.3. Przekonania dotyczące możliwości wpływania na własne zdrowie118
7.4. Rola czynników poznawczych w organizacji zachowań zdrowotnych122
7.5. Podsumowanie124
Rozdział 8. Modele społecznej psychologii poznawczej wyjaśniające zachowania zdrowotne i zmianę zachowań127
8.1. Model przekonań zdrowotnych128
8.2. Teoria uzasadnionego działania i teoria planowanego zachowania130
8.3. Motywacja do zmiany zachowań związanych ze zdrowiem z perspektywy teorii autodeterminacji134
8.4. Modele fazowe i procesualne zmiany zachowań związanych ze zdrowiem137
8.5. Znaczenie procesów ważnych w realizacji intencji prozdrowotnych147
8.6. Zasady kształtowania i zmiany zachowań zdrowotnych149
8.7. Doskonalenie modeli naukowych i programów zmiany zachowań związanych ze zdrowiem150
8.8. Podsumowanie153
Rozdział 9. Zdrowie i choroba w paradygmacie stresu psychologicznego155
9.1. Współczesne ujęcia stresu psychologicznego156
9.2. Wielowymiarowa analiza zjawiska stresu a podejście do problemów zdrowotnych we współczesnej psychologii zdrowia163
9.3. Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w obliczu stresu – ujęcie klasyczne164
9.4. Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w obliczu stresu – współczesne ujęcia rozszerzające166
9.5. Radzenie sobie z problemami zdrowotnymi z perspektywy postępów w psychologii stresu171
9.6. Podsumowanie174
Rozdział 10. Psychologiczno-społeczny kontekst zdrowia i choroby – zasoby i czynniki ryzyka w modelu salutogenetycznym i patogenetycznym176
10.1. Rola zasobów i deficytów odpornościowych w procesach zdrowia i choroby177
10.2. Resilience jako nowy obszar badań nad procesami odporności188
10.3. Podsumowanie195
Rozdział 11. Psychologiczne mechanizmy chorób i dysfunkcji somatycznych196
11.1. Psychodynamiczne koncepcje wyjaśniające choroby i dysfunkcje somatyczne197
11.2. Behawioralno-poznawcze koncepcje wyjaśniające prozdrowotne i ryzykowne zachowania oraz dysfunkcje i zaburzenia somatyczne201
11.3. Rodzinne koncepcje chorób i dysfunkcji somatycznych w podejściu systemowym204
11.4. Stres jako przyczyna chorób205
11.5. Osobowość a zachorowalność213
11.6. Psychoneuro-immunologia jako współczesna propozycja wyjaśniania zależności psychosomatycznych216
11.7. Polietiologiczne modele chorób somatycznych219
11.8. Podsumowanie220
Rozdział 12. Psychologiczne następstwa choroby222
12.1. Ogólna charakterystyka psychologiczna zmian w sytuacji człowieka w następstwie choroby – sytuacja choroby jako źródło stresu223
12.2. Reakcje emocjonalne wobec choroby i związanej z nią sytuacji225
12.3. Poznawcze odzwierciedlenie własnej choroby – jej obraz i jego komponenty228
12.4. Ból jako główna forma cierpienia w chorobie somatycznej230
12.5. Zmęczenie jako powszechne doświadczenie związane z chorobą somatyczną232
12.6. Depresja jako dolegliwość współwystępująca z chorobą somatyczną234
12.7. Podsumowanie235
Rozdział 13. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja236
13.1. Radzenie sobie ukierunkowane na emocje237
13.2. Radzenie sobie z chorobą ukierunkowane na znaczenie (na przykładzie teorii adaptacji poznawczej Shelley Taylor)243
13.3. Instrumentalne radzenie sobie z chorobą; sytuacja choroby jako zadanie244
13.4. Indywidualne różnice predyspozycji do radzenia sobie z chorobą; rola indywidualnego stylu radzenia sobie248
13.5. Skuteczność radzenia sobie z własną chorobą i rozwój osobisty w chorobie somatycznej250
13.6. Stres, choroba i radzenie sobie – wzajemne związki252
13.7. Podsumowanie252
Rozdział 14. Psychologiczne aspekty opieki zdrowotnej254
14.1. Wyzwania i ograniczenia współczesnego systemu ochrony zdrowia – uwagi wstępne255
14.2. Kontakty człowieka zdrowego z systemem opieki zdrowotnej i jego zadaniami256
14.3. Pacjent w szpitalu, organizacja instytucji leczniczych a jakość usług zdrowotnych261
14.4. Seniorzy w systemie opieki zdrowotnej264
14.5. Podsumowanie267
Rozdział 15. Psychologiczna problematyka kontaktu lekarz–pacjent269
15.1. Psychologiczny kontekst kontaktu lekarza z pacjentem – wprowadzenie270
15.2. Kontakt lekarza z pacjentem jako zagadnienie interdyscyplinarne; znaczenie aspektów wychowawczych271
15.3. Podejmowanie decyzji o udaniu się do lekarza, oczekiwania pacjenta i lęk przed spotkaniem z lekarzem273
15.4. Przebieg spotkania pacjenta z lekarzem; problemy w komunikowaniu się276
15.5. Satysfakcja pacjenta ze spotkania z lekarzem – zmiany stanu emocjonalnego po wizycie i ich związek z wynikami leczenia278
15.6. Wykowanywanie przez pacjentów zaleceń lekarskich280
15.7. Zaufanie jako podstawa relacji lekarz–pacjent; jaki lekarz zasługuje na zaufanie?283
15.8. Paternalizm, konsumeryzm czy partnerstwo? Zmieniający się model relacji lekarz–pacjent286
15.9. Podsumowanie287
Rozdział 16. Psychologiczna diagnoza zdrowia i choroby oraz kontekstu zdrowia289
16.1. Metodologiczne podstawy diagnozy poziomów zdrowia i choroby290
16.2. Cele i problemy diagnostyczne w psychologii zdrowia293
16.3. Znaczenie ekspertyzy i badań ewaluacyjnych w psychologii zdrowia299
16.4. Metody diagnozy psychologicznych aspektów zdrowia i choroby302
16.5. Podsumowanie308
Rozdział 17. Interwencje psychologiczne i rodzaje pomocy w psychologii zdrowia310
17.1. Psychologiczne aspekty promocji zdrowia311
17.2. Psychologiczna prewencja chorób i dysfunkcji somatycznych314
17.3. Interwencja psychologiczna w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia318
17.4. Wybrane zagadnienia terapii psychologicznej321
17.5. Psycholog zdrowia w roli konsultanta326
17.6. Podsumowanie327
Rozdział 18. Psychologia zdrowia w wybranych dziedzinach medycyny329
18.1. Psychologiczne problemy chorób układu krążenia330
18.2. Psychologiczne problemy chorób nowotworowych337
18.3. Cukrzyca jako zagrożenie zdrowotne i wyzwanie dla psychologów345
18.4. Wybrane psychologiczne aspekty ginekologii i położnictwa356
18.5. Psychologiczna wiedza o starzeniu i starości oraz jej zastosowanie w praktyce geriatrycznej – wybrane zagadnienia363
18.6. Podsumowanie372
Rozdział 19. Kontekst metodologiczny psychologii zdrowia374
19.1. Badania terenowe o celach poznawczych nad psychologicznymi aspektami zdrowia i choroby375
19.2. Badania jakościowe w psychologii zdrowia380
19.3. Podejścia stosowane w badaniach psychosomatycznych385
19.4. Budowanie programów interwencyjnych i ich ewaluacja387
19.5. Podsumowanie393
Zakończenie395
Bibliografia401
Aneks. Wybrane narzędzia pomiaru zmiennych psychologicznych stosowanych w psychologii zdrowia429
Przypisy452

wzespołachbadawczychiprogramachimplementacyjnychnawstępiewynegocjowaćijasnookreślić

podstawowepojęcia.

Aktualniepojawiająsięteżnowepróbykonceptualizowaniazdrowiapsychicznego,którepomijają

dorobekpsychologiizdrowia,mimożenawiązujesięwtychpracachdobardzoodległychustaleńMarii

Jahody(1958)ipodejściaindukcyjnego(Sęk,2001c).Wposzukiwaniukoncepcji„kompletnego

zdrowiapsychicznego”dodatkowowłączasiępodstawowąwiedzęodobrostaniezawartąwpsychologii

pozytywnejipojęciezdrowiazastępujesiępojęciemdobrostanu(Trzebińska,2008;Keyes,2002;

Keyes,Lopez,2002;Seligman,2005).Noweujęciawtymzakresieinawiązaniezarówno

dopsychologiizdrowia,jakiinnychdziedzinproponująCierpiałkowskaiGrzegorzewska(wdruku).

Otym,jakwbadaniachipraktycemożnarozwiązywaćteproblemy,piszemywrozdziałach

3i4.Bardzopotrzebnesątakżenoweposzukiwaniateoretycznenadintegracjąpodejścia

salutogenetycznegoipatogenetycznego(por.CierpiałkowskaiSęk,2006).

Wpsychologiizdrowiapojawiająsięteżokresowotzw.modnepojęciaikoncepcje.Dotyczy

tom.in.zasobówprozdrowotnych,aprzykłademsąwtymzakresiepojęciaresilienceiresiliency

–procesiwłaściwośćelastycznegoradzeniasobieztrudnościami.Wiedzagromadzonapodtymi

hasłamijestnietylkowielowątkowa,aleteżwieloznaczna,cobardzoutrudniaorientację

wproblematyce(Sęk,2017;Sękiin.,2017).Jesttootyleznaczące,żewliteraturzepojawiałosięjuż

wielepodobnychpojęć,którerównieżaspirowałydouchwyceniahipotetycznego,wiodącegoczynnika

odpornościpsychicznej,takiejaktwardośćczyhardość(hardiness;Kobasa,1982)lubpoczucie

koherencji(Antonovsky,1995).Warunkiemuzasadnionego,naukowegostosowaniawiedzyinarzędzi

badańjestwtakichsytuacjachdokładnerozumieniezróżnicowaniapojęciowegoiteoretycznych

konstruktóworazwiedzaoodmiennościstosowanychnarzędzibadawczych(por.Sękiin.,2017).

Szczególniewielezmianidyskusjiobserwujesięwewspółczesnejliteraturzeiaktywności

psychologówwEHPSnatemattzw.badańimplementacyjnych(Birkeniin.,2017;Sękiin.,2017).

Wzespole32europejskichekspertówSynergyEHPSopracowanonawetrekomendacjedlabadań

nastawionychnaspołeczneinterwencjewzakresiepsychologiizdrowia(Haggeriin.,2016).

Stwierdzonobowiemwbadaniachempirycznychiprzeglądachtypumetaanaliza,żeinterwencjemające

naceluzmianęzachowańantyzdrowotnychnaprozdrowotnewykazująniskąikrótkotrwałąefektywność

(Łuszczyńska,2016,2017).Poszukiwanowięcwnowychprogramachznaczeniazmiennych

interakcyjnychwkontekściespołecznym;badanodiadyrodzice–dzieciizachowaniazdrowotnepar

(Berliiin.,2018;Horodyskaiin.,2017;Krukiin.,2018).

Wnajnowszychbadaniachzbliżonychdoprogramówzdrowiapublicznegozalecasięłączenie

podejścianakierowanegonazmiennepodmiotoweuwzględniająceinformacjezwrotneointerwencji

(person-basedapproach–PBA)zezmiennymipublicznymiiustawamilubzarządzeniamiwróżnych

krajachorazkontekstemśrodowiskowym(Byrne,2018;Morrisoniin.,2017;Murrayiin.,2012).Nowe

wyzwaniadlakonstruowaniairealizacjiprogramówbadawczychwpsychologiizdrowiawynikajątakże

zwymogów,jakiestawiaAPAwzakresiepraktykiopartejnadowodach(APA…,2006;Logan

iGraham,2010).Specjalnyprogramdyskusyjnywinterdyscyplinarnymzespolebadaczy,ekspertów

opiekizdrowotnejipraktykówpsychologiizdrowiaprzygotowanowWielkiejBrytanii.Określono

wnimwagęobszarówbadawczych,założeniateoretyczneimetodybadańzalecanewpraktyce(Michie

iin.,2005).

Donajwiększychwyzwańdlabadańipraktykiprozdrowotnej,któresątakżeadresowane

dopsychologówzdrowia,należątechnologiczneinnowacjepodpostaciąróżnorodnychzastosowań

Brak wyników

Psychologia zdrowia

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra