Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Pojęcieagresjiiagresywności
43
przyświecajątrzygłównecele:kontrolazachowaniainnychosób,przywró-
ceniesprawiedliwościorazpotwierdzenieiochronawłasnejtożsamości.
Sprawcawracjonalnymprocesiewyborupodejmujedecyzję,jakąstrategię
zastosowaćwdanejsytuacji.Zatemwagresjiinstrumentalnejjednostka
niejestaktywizowanaprzezsilnyafekt,leczjakoosobasprawującakon-
trolęnadswoimzasobemreakcjiagresywnychjestwstaniewybraćagre-
sywnelubnieagresywnedziałanie(Tedeschi,Felson,1994;Krahé,2005).
A.Frączek(1980,s.15),biorącpoduwagętakieaspekty,jak:główny
mechanizmagresogenny,cechyformalne,cele,funkcjeagresji,elementy
regulacyjneorazdoświadczeniasocjalizacyjnejednostki,wyróżniłnastę-
pującerodzajeagresji:agresjęreaktywno-emotogenną,agresjęzadaniowo-
-instrumentalną,agresjęsadystyczną(dlaprzyjemności),agresjęwrogą—
destruktywną.Wymieniłtakżeagresjępatologiczną—gdziezachowanie
agresywnejestsymptomemniektórychchoróbukładunerwowegoizabu-
rzeńzachowania.
Jakubik(1997,s.204)dzielizachowaniaagresywnenaczterytypy:
(1)zachowaniaagresywnereaktywne—sąuwarunkowanegłównieprzez
zewnętrzneczynnikisytuacyjne,np.określonyrodzajfrustracjiczystre-
su,negatywnąpostawępartnerainterakcji,odbiórkonotacjiowrogich
informacjach;(2)zachowaniaagresywnestymulujące—sąwyuczonym
wzoremczynnościdostarczającymstymulacjiodpowiedniejdlazapotrze-
bowaniajednostki,występująuosóbzezbytniskimpoziomemreaktyw-
ności,awięcdużymzapotrzebowaniemnastymulację;(3)zachowania
agresywnerozładowujące—sąreakcjąnanadmiarstymulacjiisłużąre-
dukcjinadoptymalnegopoziomuaktywacjioraz(4)zachowaniaagresywne
manipulacyjne—umacniająipodwyższająpoczuciewłasnejwartości,są
pewnąpostaciąagresjiinstrumentalnejbędącejjednymznajskuteczniej-
szychsposobówodzyskiwania,podtrzymywanialubpowiększaniakon-
trolinadotoczeniem.Zachowaniaagresywnemanipulacyjnewystępują
główniewformiewerbalnej;zahamowanieagresjifzycznejwstosunku
dookreślonychjednostekwiążesięprawdopodobniezsilnąpotrzebąapro-
batyspołecznej.
Rozpatrujączagadnieniaagresjiwkontekścieuwarunkowaniadokony-
waniaaktówprzemocywrodziniewpowiązaniuzteoriąagresjiinter-
personalnejiteoriąfrustracja—agresja,możnaprzyjąć,żedlaprzemocy
wrodzinieszczególneznaczeniebędziemiałaniezależnieodklasyfka-
cji:agresjagniewna—emocjonalna,agresjareaktywna,określanajako
sytuacyjnalubimpulsywna,orazagresjainstrumentalna,bliskoznaczna
zmanipulacyjną.Typytebędąwystępowałyzuwaginapodmiotwformie
bezpośredniejipośredniej,azewzględunastopieńaktywnościsprawcy
wformieczynnejibiernej.
