Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
KatarzynaWiejak
orazzewnętrzne,doktórychzaliczymy:środowisko,wychowanieikulturę.14
Wśródnichnapierwszemiejscewysuwająsięgenetyczneuwarunkowaniaroz-
woju,aczkolwiekwpływczynnikówdziedzicznychniejestniezależnyoddzia-
łaniaczynnikówśrodowiskowychczykulturowych.Badaczeobecniesązgodni,
żeprzebiegprocesówpoznawczych,choćbytakichjakuczeniesięimyślenie,
inteligencjaczyrozwójjęzykowyzależyodpracyukładunerwowego,którego
dojrzewaniejestuwarunkowaneczynnikamigenetycznymi.15Niewielkieróżnice
wmaterialegenetycznymmogąwkonsekwencjidawaćodmiennyobrazfunk-
cjonowaniapoznawczegodziecka.Dlategoteżtempouczeniasięiprzyswajania
nowychinformacjijestzróżnicowane.Powyższestwierdzeniasądobrzeudoku-
mentowanejeślichodziorozwójinteligencji.Badanianadbliźniętamiwskazują,
żebliźniętajednojajoweuzyskująbardziejpodobnypoziominteligencji,niżbliź-
niętadwujajowe,zaśilorazinteligencjidzieciadoptowanychjestbardziejzbli-
żonydotego,jakiprezentująichbiologicznirodzice,anierodziceadopcyjni,
wychowującydziecko.16
Wielekoncepcjiwskazujenawpływczynnikówśrodowiskowychnapowsta-
wanieirozwójróżnicinterindywidualnych.17Badaniawskazująmiędzyinnymi
naszybszyrozwójjęzykawotoczeniudostarczającymodpowiedniejstymula-
cjiwtymzakresiejużodokresuniemowlęcego.H.Bee18docechśrodowiska
mającychwpływnarozwójpoznawczyzaliczaurozmaiceniestymulacjidostar-
czanejdziecku,gotowośćreagowaniaizaangażowanierodziców,względnybrak
ograniczeńorazoczekiwaniewysokichosiągnięćdziecka.
Ocenarozwojudzieckamożeipowinnaopieraćsięnietylkonaporówna-
niudouśrednionegowzorca,alerównieżuwzględniaćdynamikęzmianrozwo-
jowychdanegodziecka.Teoretycznychramdlatakiegospojrzenianarozwój
dzieckawwiekuprzedszkolnymiszkolnymdostarczakoncepcjaL.Wygotskie-
go.19Zdaniembadaczawopisierozwojudzieckanależyuwzględnićaktualny
poziomjegokompetencji,czylitzw.poziomaktualnegorozwoju.Wyznaczago
poziomrozwojufunkcjipsychicznych,jakiukształtowałsięudzieckawrezul-
tacieprzejściapewnychjużzakończonychcyklówrozwoju.Drugipoziomto
poszukiwanienmiejscwrażliwych”,tzw.strefyrozwojunajbliższego.Dotyczy
onatychumiejętności,któredopierosięrozwijająiokreślająróżnicamię-
14M.Tyszkowa,M.Przetacznik-Gierowska,Psychologiarozwojuczłowieka.Zagadnienia...
15R.J.Rose,Genesandhumanbehavior.AnnualReviewofPublicHealth,1995,14,1–17.
16Por.N.Brody,Intelligence,SanDiego,CA1992;J.C.Loehlin,J.M.Horn,L.Willerman,
DifferentialinheritanceofmentalabilitiesintheTexasAdoptionProject,nIntelligencs”1994,
nr19,s.325–336.
17Por.U.Bronferbrenner,Theecologyofhumandevelopment,Cambridge,Mass1979.
H.R.Schaffer,Psychologiadziecka,Warszawa2008.
18H.Bee,dz.cyt.
19L.Wygotski,dz.cyt.
