Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzypodjęciemprzekonania(wewnętrznegoaktuwoli)ajegoprzeja-
wemzewnętrznymmogąsiępojawićokoliczności,wskutekktórychmiędzytymi
elementaminiewystępujekorelacja.Dlategowprowadzonopojęciewadoświad-
czeniawoliiumożliwionostronomniewykonywaniewadliwiezawartychumów.
Kodekscywilnyprzewidujeczterywadyoświadczeniawoli(pierwszedwieskut-
kująnieważnościąbezwzględną,dwienastępnenieważnościąwzględną).
1.Brakświadomościlubswobody0Nieważnejestoświadczeniewolizło-
żoneprzezosobę,którazjakichkolwiekpowodówznajdowałasięwstanie
wyłączającymświadomealboswobodnepodjęciedecyzjiiwyrażeniewoli(art.
82kodeksucywilnego).Przepisokreślatęwadęwariantywnie.Dojejzaistnienia
wystarczawystąpienietylkojednegozelementów(brakuświadomościlubbraku
swobody).Ustawodawcawskazuje,aletylkoprzykładowo,żepowodemmoże
byćchorobapsychiczna,niedorozwójumysłowy(tosąteżprzyczynyubezwłas-
nowolnienia),innezaburzeniaczynnościpsychicznych(ważnejednak,bywmo-
menciezawieraniaumowyonewystępowały),np.uwiądstarczy.Przezbrak
swobodynależyrozumiećprzymusfizyczny(np.poprowadzeniesiłąrękiinnej
osobywceluzłożeniapodpisupodoświadczeniemwoli).
2.Pozorność0Nieważnejestteżoświadczeniewolizłożonedrugiejosobie
dlapozoru;drugastronamusijednakwiedzieć,żejesttotylkopozornie(np.
dlażartu,jakoprzykładnawykładzie)złożoneoświadczeniewoli.Ważnajest
jednakczynnośćukrytapodpozorną,jeżeliwszystkiejejelementyzostałyza-
chowane.Należypodkreślić,żekażdyprawniezainteresowanymożepowoływać
sięnanieważnośćpozornejczynnościprawnej.Dostwierdzeniatejnieważności
niejestkonieczneorzeczeniesądupowszechnego,któremajedyniecharakter
deklaratywny.
Przykład1080Stronychciałyukryćumowędarowiznynieruchomościpodumowąsprze-
dażyispisałyumowęsprzedaży;mimożeniebyłozapłatyceny,toumowadarowiznybędzieważna,
gdyżumowasprzedażymusiałazawieraćprzedmiotsprzedaży(zceną)–art.535kodeksucywilnego,
zaśumowadarowiznymusizawieraćtylkoprzedmiotdarowizny–bezceny(art.888§1kodeksu
cywilnego);cenabędziepostanowieniemmartwym.
Przykład1090Stronychciałyukryćumowęsprzedażynieruchomościpodumowądarowiz-
nyispisałyumowędarowizny,anastępniepowyjściuodnotariuszajednastronazapłaciładrugiej
100000złzanieruchomość.Dysymulowana(ukryta)umowasprzedażybędzienieważna,gdyż
umowasprzedażymusizawieraćprzedmiotsprzedażyicenę(art.535kodeksucywilnego),zaś
wspisanejumowiedarowiznybrakjestceny(art.888§1);takwięcwzakresiecenyniezachowano
wymoguformyaktunotarialnego(art.158)7.
3.Błąd0Odoświadczeniazłożonegopodwpływembłędumożnasięuchy-
lićwciągurokuodjegowykrycia.Błądmusidotyczyćtreściczynnościprawnej
ibyćistotny(art.84§2kodeksucywilnego;wyjątek:podstęp–art.86kodek-
sucywilnego).Dodatkowymwarunkiemuchyleniasięodskutkówprawnych
oświadczeniawolizłożonegoinnejosobiejestwywołaniebłęduprzeztęosobę
7Por.np.wyrokSąduNajwyższegoz12października2001,CKN631͞100,
,,Orzecznictwo
SąduNajwyższego.IzbaCywilna,,2000,nr7–8,poz.91.
40
