Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14Rozdział1.Demokracjaakoncepcjademokratyzacjiszkoły
WedługJ.A.Schumpeterasystemdemokratycznylepiejopisująterminy:in-
stytucja(metoda)iproceduraniżpojęciaźródełwładzyczyideałów,którymde-
mokracjamasłużyć.ZdaniemJ.A.Schumpetera,demokracjajestukłademinsty-
tucjonalnym,wramachktóregopodejmujesiędecyzjepolityczne.Układten„nadaje
jednostkomwładczeprerogatywywdrodzewspółzawodnictwaogłosyobywateli"9.
Władzawtakimsystemiepolitycznymspoczywawrękuelit,adecyzjepolityczne
mająlegitymizacjęwyborców.Podstawamitakrozumianegosystemudemokratycz-
negosąwięcwybory,wktórychuczestnicząconajmniejdwierywalizującezesobą
partiepolityczne,orazzasadawiększości.
Proceduralna(zwanateżminimalną)definicjademokracjiJ.A.Schumpeteranie
jestwystarczająca.Pomijaonanaprzykładteleologiczny(emocjonalny)składnik
demokracji.Pozatymwewspółczesnychdemokracjachczęstoniewystępujenawet,
wskazaneprzezJ.A.Schumpetera,minimumzasadniezbędnychdlasystemudemo-
kratycznego.
Wielkiwkładwdefiniowaniedemokracjijakosystemupolitycznegowniósłprzede
wszystkimR.A.Dahl,którysporządziłlistęwarunkówstanowiących„proceduralne
minimum"współczesnejdemokracji10.Dowarunkówtychnależą:
1.Kontrolanadpolitycznymidecyzjamirządu,zagwarantowanawkonstytucji
zawodowympolitykompochodzącymzwyboru.
2.Obsadzanieobieralnychurzędówprzezosoby,któreodniosłyzwycięstwo
wregularnychiuczciwieprzeprowadzonychwyborach,wktórychniestosuje
sięprzymusu.
3.Możliwośćbraniaudziałuwwyborachprzezdorosłychobywateli.
4.Prawodorosłychobywatelidokandydowanianaobieralneurzędy.
5.Prawoobywatelidowypowiadaniasięwkwestiachpolitycznych,bezobawy
zastosowaniawobecnichprzymusu.
6.Możliwośćkorzystaniaprzezobywatelizalternatywnychźródełinformacji,
chronionychprzezprawo.
7.Możliwośćtworzeniaprzezobywateliniezależnychstowarzyszeń,organizacji,
partiipolitycznych.
Ponieważ–zdaniemR.A.Dahla–niemakraju,wktórymwszystkietewarun-
kibyłybyspełnionewzadowalającymstopniu,zaproponowałonużywanieterminu
poliarchia.Termintenodnosisiędokonkretnychsystemówpolitycznych,natomiast
pojęciedemokracji–donieistniejącego,idealnegomodeluustroju.Biorącpoduwagę
takiekryteriapoliarchii,jak:wolneiuczciwewybory,swobodazrzeszaniasię,wolność
słowaorazdostępdoźródełinformacji,Dahlpodzieliłistniejącepaństwana:pełne
poliarchie,poliarchiezdrobnymiograniczeniami,poliarchiezeznacznymiogranicze-
niami,systemdominacjijednejpartiiorazsystemyniedemokratyczne.
DownioskówsformułowanychprzezR.A.Dahlanawiązująwswoichbadaniach
P.C.SchmitteriT.L.Karl11.Wskazująoninawieletypówdemokracji.Przyczym
9M.Marczewska-Rytko:Demokracjabezpośrednia…,op.cit.,s.89.
10Ibidem,s.92.
11Por.P.C.Schmitter,T.L.Karl:Czymjestdemokracja…iczymniejest[w:]J.Szczupaczyń-
ski(wybórioprac.):Władzaispołeczeństwo(antologiatekstówzzakresusocjologiipolityki).
