Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Ryshistorycznyradiologiistomatologicznej
doprodukcji.Zajmowałsięintensywnieochronąra-
diologiczną,cozaowocowałowydaniemw1904ro-
kuprzełomowejmonografiinNotesonX-Light”
(UwaginatematpromieniowaniaX),wktórejzale-
całstosowanieołowianychosłonnalampęrentge-
nowskąidlapacjenta,zarównowradiologiistoma-
tologicznej,jakilekarskiej.
Kolejnympionieremradiologiistomatologicznej
iszczękowo-twarzowejbyłdoktorFrankVanWoert,
któryw1897rokuprzeprowadziłpraktycznądemon-
stracjęradiografiistomatologicznejnaforumNowo-
jorskiegoTowarzystwaStomatologicznego(New
YorkOdontologicalSociety).Wprowadziłdoużytku
automatycznywyłącznikczasowyorazwywoływar-
kęręczną,któraniewymagaławarunkówciemnio-
wych.Równieżjakojedenzpierwszychużywał
filmurentgenowskiegozamiastszklanychpłytek.
Pierwszymfilmemdozdjęćwewnątrzustnychdo-
stępnymnarynkubyłfilmwprowadzonyprzezfirmę
Eastman(obecnieKodak)w1913roku.Filmytego
typubyłyopakowanewgumęiutrzymywanewja-
mieustnejzapomocąspecjalnejmasy.Wradiologii
stomatologicznejpodobniejakwradiologiiogólno-
medycznejszybkodoszłodoskróceniaczasóweks-
pozycjiipoprawyjakościobrazówrentgenowskich
wynikającejzudoskonaleńnp.filmówrentgenow-
skich.Wprowadzonynarynekw1955rokufilm
Ultra-speedumożliwiałczterokrotnezmniejszenie
dawkipromieniowania.Kolejnymetapemrozwoju
technologicznegobyłfilmEktaspeed,wprowadzony
w1981roku.Filmtenpozwalałotrzymywaćzdjęcia
odokładnościdiagnostycznejporównywalnejzfil-
memoczułościDUltra-speed,aleprzy50-procen-
towejredukcjidawkipromieniowania.Jednakobra-
zyuzyskanenafilmachklasyEktaspeedcechowała
większaziarnistość,atymsamymgorszajakośćdia-
gnostyczna.Kolejnymkrokiembyłoopracowanie
w1994rokufilmuEktaspeedPlus,któryłączył
wsobiewysokączułośćorazwysokąjakość.
Kolejnympionieremradiologiistomatologicznej
byłHowardRileyRaper,któryw1924rokuopraco-
wałtechnikęwykonywaniazdjęćskrzydłowo-zgry-
zowych.Pierwszywprowadziłw1910rokuradio-
logięstomatologicznąiszczękowo-twarzowąjako
przedmiotnauczanywprogramiestudiówdenty-
stycznychwstanieIndianawUSA;byłteżautorem
pierwszegonaświeciepodręcznikaztegoprzedmio-
tu,wydanegow1913rokupt.nElementaryandDen-
talRadiology”.Namarginesiemożnawspomnieć,że
użyłniezbytfortunnegosłowanradiodoncja”do
określeniatejdziedzinyradiologii.
Niezwykleistotnedlaradiologiistomatologicznej
jestnazwiskoPolaka,profesoraUniwersytetuJana
KazimierzaweLwowie,AntoniegoCieszyńskiego.
W1907rokuprzedstawiłonregułęizometrii,która
pozwoliłanaotrzymywaniewewnątrzustnychzdjęć
rentgenowskich,naktórychdługośćobrazuzębów
równasięichdługościrzeczywistej.Wtymsamym
rokuprof.Cieszyńskiopracowałpierwszynaświe-
cieatlasradiologiistomatologicznej,aw1926roku
wydał
własny
podręcznik
z
tej
dziedziny
(nZahnärztlicheRöntgenologieundklinischeZahn-
heilkundeimRöntgenbild”,Lepizig,VerlagvonJo-
hannAmbrosiusBarth).Byłponadtoautoremwielu
udoskonaleńtechnicznych,takichjakspecjalny
wspornikdozdjęćzewnątrzustnych,przytrzymywa-
czedofilmówwewnątrzustnychorazczapkazta-
bliczkąułatwiającąkierowaniepromieniacentralne-
gopodczasustawianiadotypowychzdjęćrentge-
nowskichczaszki.
Początkowowradiologiistomatologicznejkorzy-
stanozaparatówprodukowanychdocelówogólno-
medycznych.Pierwszydostępnynarynkuaparat
rentgenowskiprzeznaczonydozdjęćstomatologicz-
nychbyłwyprodukowanyw1905rokuprzeznie-
mieckąfirmęReiniger-GebbertandSchall(później
Siemens)aparatnRecord”.Aparattenbyłwyposa-
żonywołowianąosłonęikolimatordozdjęćwe-
wnątrzustnych.Wielefirmamerykańskichrozpoczę-
łoprodukcjęaparatówrentgenowskichdocelów
stomatologicznychwczasieIwojnyświatowej
wodpowiedzinazawieszenieimportuaparatów
zogarniętychwojnąNiemiec.
Wlatach30.XXwiekusprzedawcaaparatów
rentgenowskich,FranklinW.McCormack,opraco-
wałtechnikękątaprostegodowykonywaniazdjęć
zębowych.Wrazzcorazpowszechniejsząobecno-
ściąaparatówrentgenowskichwgabinetachstoma-
tologicznychpojawiałosięcorazwięcejstandardo-
wychtechnikwykonywaniaiporównywaniazdjęć
zębowych.
Ogólnyzarysbudowyaparatówrentgenowskich
dozdjęćzębowychpozostajeniezmienionyodlat
20.XXwieku,natomiastnieustanniewprowadzane
sąudoskonaleniazwiązanezmechanikąielektroni-
kątychurządzeń.
Punktemwyjściakonstrukcjinowoczesnychapa-
ratówdozdjęćpantomograficznychjesttechnika
zdjęćwarstwowych.Dopionierówtejmetodynależy
zaliczyćpolskiegoradiologaErnestaMatuszka,któ-
ryw1949rokunazebraniuWarszawskiegoOddzia-
łuPolskiegoLekarskiegoTowarzystwaRadiologicz-
negozademonstrowałzdjęciastrukturzakrzywio-
nych,wykonanychaparatemwłasnejkonstrukcji.Na
świeciezaojcapantomografiiuważasięjednakFina,
YrjoVeliPaatero,któryw1950rokudokonałpierw-
szejpróbywykonaniapanoramicznegozdjęciarent-
genowskiegojamyustnej.
Ogólnezasadykonstrukcyjneaparatówpantomo-
graficznychsąanalogicznedomodeliprototypo-
wych.Udoskonaleniuiminiaturyzacjiuległy:gene-
rator,tablicarozdzielczaiuchwytydokaset;zasto-
