Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AgnieszkaOłowska
WokresiehitleryzmuwzmogłysięprześladowaniapolskichWarmiakówiMazurów,
awieludziałaczyorganizacjipolitycznych,szkolnych,kulturalno-oświatowychigospodar-
czychtrafiałodoaresztów.Większośćwięźniównigdyznichniepowróciła.Wybuchdrugiej
wojnyświatowejprzyczyniłsiędojeszczepoważniejszychrepresjiwzględempolskichWar-
miakówiMazurów.
Wstyczniuilutym1945rokunaWarmięiMazurydotarłaarmiasowiecka,któratrakto-
wałamiejscowąludnośćnarównizNiemcami.Wobecśmiertelnegozagrożeniazarządzono
masowąewakuację,wskutekktórejwielerodzintrafiłowgłąbNiemiec,abynigdyjużnie
powrócić.MimożeWarmiaiMazuryznalazłysięostateczniewgranicachPolski,losich
mieszkańcównienależałdozbytsprzyjających.
Władzekomunistyczneniedostrzegaływartości,jakieniosłazesobąkulturaWarmiaków
iMazurów,którzymieliwłasnezwyczajeiposługiwalisięodrębnymigwarami.Zeszcze-
gólnymirepresjamispotykalisięMazurzynależącydoKościołaEwangelicko-Augsburskiego.
Dlawładzinapływowejludnościbyłotokolejnympowodem,abyuznaćichzaNiemców.
Wskuteklicznychrepresji,brakuakcepcjispołecznejinienajlepszychwarunkówmaterial-
nychMazurzyodzakończeniawojnydolat80.XXwiekusystematyczniewyjeżdżalidoNie-
miec.Dziśnatymterenierdzenniemazurskierodzinystanowiąjużrzadkość.
Naichmiejscenapływałaludnośćzróżnychterenów.WieluprzybyszówdotarłonaWar-
mięiMazuryzPolskicentralnej,przedewszystkimzKurpiów,KujawiMazowsza.Byłyto
główniemigracje„zachlebem”
.DużągrupęstanowilirównieżmieszkańcydawnychKre-
sów:Wileńszczyzny,PodolaczyWołynia.ZnalazłosiętamteżwieluPolakówwracających
zSyberii.Dodalszegozróżnicowanialudnościdoszłowskutekakcji„Wisła”rozpoczętejdwa
latapozakończeniuwojny.WówczasnaterenyWarmiiiMazurprzesiedlonowieluŁemków
iUkraińcówzpołudniowo-wschodniejczęściPolski(międzyinnymizRoztocza,Pogórza
Przemyskiego,BieszczadówiBeskiduNiskiego).
DziedzictwokulturoweWarmiiiMazur
Jakwcześniejwspomniano,kulturaWarmiiiMazurniejestjednolita.Stanowizlepekele-
mentówwniesionychnateterenyprzezszereggrupetnicznych-odplemionpruskich,przez
polskichiniemieckichosadnikówprzybyłychwśredniowieczu,poprzesiedleńcówzcza-
sówpodrugiejwojnieświatowej.DziedzictwokulturoweWarmiiiMazurzpowoduswojej
niezwykłejzłożonościjesttrudnedojednoznacznegozaklasyfikowania.Wartojednakbliżej
przyjrzećsiętemuzagadnieniu.
PowejściuPolskidoUniiEuropejskiejkulturaregionalnazaczęłabyćważnym,coraz
częściejporuszanymtematemistałasięmotoremnapędowymdlawieluinicjatywlokalnych.
Równieistotnedlaregionalnegodziedzictwakulturowegosądziałaniapaństwawzakresie
ochronydóbrkultury.WKonstytucjiRzeczypospolitejPolskiejkwestiatazostałaujętajako
jednazpodstawowych:RzeczpospolitaPolska[ł]strzeżedziedzictwanarodowego[ł]stwa-
rzawarunkiupowszechnianiairównegodostępudodóbrkultury,będącejźródłemtożsamości
