Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.FilozoficzneifilozoficznoprawneinspiracjerealistycznejkoncepcjiprawaAlfaRossa
poglądów,raczejewoluowałyonewoparciuonoweźródłainspiracji.Jużwswych
najwcześniejszychpracach(TheoriederRechtsquellen,Kritikdersogenanntenpraktischen
Erkenntnis)przedstawiłpodstawydlarealistycznejkoncepcji,którąnastępnieroz-
wijałwnajbardziejuznanychksiążkach,wśródktórychnajważniejszetoTowards
aRealisticJurisprudenceiOnLawandJustice.Poniżejprzedstawiękrótkokluczowe
wątkijegoteorii,niewchodzącjeszczewszczegółoweproblemy.Takaogólna
perspektywapozwoliukazać,dlaczego–mimoróżnychinspiracjifilozoficznych
–myślduńskiegofilozofastanowispójnącałość.
Rosszauważa,żedotychczasowekoncepcjefilozoficznoprawneopierająsię
nadualistycznymobrazieprawa,coznaczy,żenaichgruncieUprawopostrzegane
jestjakorównocześniedającesięzaobserwowaćzjawiskowsferzefaktówijakowią-
żącanormawświeciemoralnościczywartości,jako[zjawisko–K.E.]równocześnie
fizyczneimetafizyczne,jakoempiryczneiapriorijakorealneiidealne,jakocoś,co
istniejeicoś,coobowiązuje”
3
.Utrzymanietakiegodualizmuprowadzi,zdaniem
Rossa,doniespójnościwdotychczasowychkoncepcjachprawa.Zadaniem,które
przedsobąpostawił,byłowięcstworzenieteoriiprzełamującejów,wjegoprzeko-
naniu,szkodliwydualizmirównocześniezapewniającejadekwatnyopisrzeczy-
wistościprawa.PrzedRossempropozycjeprzezwyciężaniadualizmuformułowali
równieżinnifilozofowieprawa,jakHansKelsenczyamerykańscyrealiściprawni,
jednak–zdaniemDuńczyka–ichkoncepcjeniedoprowadziłydoostatecznego
rozwikłaniategoproblemu,cowięcejzawierałylicznenieścisłościiproponowały
skrzywionyobrazrzeczywistościprawa.Duńskifilozof,chcącuniknąćbłędów
poprzedników,dążyłdoprzezwyciężeniadualizmupoprzezreinterpretacjępojęcia
obowiązywaniaprawa,jednakniedrogąopowiedzeniasięzajednązmożliwości
wramachwspomnianegodualizmu,tj.bądźrzeczywistością(jakamerykańscy
realiści),bądźteżjegoobowiązywaniem(jakKelsen).Chciałonukazaćrzeczywi-
stośćiobowiązywaniejakodwaelementytegosamegozjawiska,acowięcejjako
elementy,którychniemożnatraktowaćjakoosobnychsegmentówopisurzeczy-
wistościprawa.Właściwa,tj.unikającalogicznychbłędówinieścisłości,spójna,
aleiadekwatnieopisującarzeczywistośćkoncepcjazawszemusiuwzględniaćoba
wspomnianeskładnikiprawa:jegospecyficzniezinterpretowaneobowiązywanie,
jakijegospołecznedziałanie,pozostającezesobąwścisłejzależności.
Powyżejzarysowałamcel,którypostawiłprzedsobąduńskifilozof.Wna-
stępnychfragmentachrozwinętejedyniesygnalizowanedotejporywątki,rozpo-
czynającodwstępnegoprzedstawieniajegonajbardziejelementarnychzałożeń.
RealistycznateoriaprawaRossa(jakipozostałychskandynawskichrealistów
prawnych:AxelaHägerströma,KarlaOlivecronyczyAndresaVilhelmaLundsted-
ta)należydoszerokiejkategoriinaturalistycznychkoncepcjiprawa.Najogólniej
rzeczujmując,zwolennicyrealizmuodrzucająszerokoiradykalnierozumianą
3
A.Ross,TowardsaRealisticJurisprudence:aCriticismofDualisminLaw,tłum.A.Fausboll,
E.Munksgaard,Copenhagen1946,s.11[wszystkietłumaczenianajęzykpolski:K.Eliasz].
12
