Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Współmyślenie.Klasycznafilozofianiemieckadzisiaj
24
PodstawowąformąprawdziwościjestdlaKantatakzwanaprawda
empiryczna,toznaczyprawdarozumianaklasyczniejakoadekwacjapozna-
niaijegoprzedmiotu,jednakżecałaKantowskateoriaprawdyjestelemen-
temszerszejstrukturymetodycznej:„dedukcjitranscendentalnej”,podczas
którejzostanąprzezniego„wydedukowane”międzyinnymiistotnewarunki
iinneniżempirycznaformyprawdziwości,przedewszystkim„prawdatrans-
cendentalna”.
Dedukcjatranscendentalnajestmetodąfilozoficzną,którapowstała
jakodokonanaprzezKantamodyfikacjatakzwanejdedukcjiprawniczej,
którazadajedwapytania:quidfacti?(codofaktów)iquidjuris?(jakim
prawem?).Pierwszeztychpytańodnosisiędofaktówimazbadaćprawny
stanfaktyczny,drugienatomiastpyta:„jakimprawem?”,czylinajakichpod-
stawachprawnych(zasadachiprzepisach)badanyprawnystanfaktyczny
jestufundowany(zawszechodzituoto,cojużzaistniało).
Filozoficznawersjadedukcjiprawniczej,czylidedukcjatranscenden-
talna,równieżzadajetedwapytania,aleniepoto,byodsłonićwarunki
możliwościfaktuprawnego,leczbyujawnićepistemologiczneiontolo-
gicznewarunkimożliwościfaktuempirycznego(przedmiotu).Podczas
dedukcjiokazujesię,żeklasycznierozumianaprawdaempirycznaodsyła
doapriorycznychitranscendentalnychwarunkówswejmożliwości,nadbu-
dowanychhierarchicznieitworzącychskomplikowanącałość,wktórejmoże
dopierowystąpićadekwacjapoznaniazjegookreślonymprzedmiotem,czyli
zaistniećprawdawsensieempirycznym.
WażnąprzesłankąKantowskiejteoriiprawdyjestcałkowitazmiana–
wstosunkudotradycjiprzedkantowskiej–pojęciapoznaniarozumianego
jakoopis,bierniedostosowującysiędoopisywanegoprzedmiotu,napoz-
naniepojętejakokonstytucja.Wopisiestronądominującąjestprzedmiot,
podmiotowiprzypadatylkorolaobserwatorai„odbiorcy”opisującegomniej
lubbardziejwiernieprzedmiotopisywany(resp.poznawany).Wkonstytucji
jakomodelupoznaniatopodmiotpoznającyjeststronąaktywnąitoon
właśniedopiero„konstytuuje”poznawanyprzedmiotzmateriałudostarczo-
negoprzezzmysłowośćiformyogląduprzypomocywłasnychinstrumentów
iwładzpoznawczych(intelektu[Verstand],wyobraźni,rozumu[Vernunft]).
Wprocesiekonstytucjiprzedmiotowościistotnąrolę„pośrednika”między
intelektemijegoczystymipojęciami(kategoriami)azmysłowościąodgrywają
