Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOŁECZNEFUNKCJESZTUKI
31
BezwątpieniaaktDzniesieniapoznania”zostajetutajprzedstawionyjakomo-
mentprzemiany,wtrakciektórejsferafenomenalnaulegaprzeistoczeniuwsferę
noumenalną.Przedmiotyempirycznezostająujętejakoideebędąceobiektywiza-
cjamiwoli.Jednocześnieczystepoznanieokazujesię,dosłownie,zniesieniempo-
znania,boprzecieżwolazracjiswegonoumenalnegostatusuznajdujesiępozagra-
nicamiludzkichzdolnościpoznawczych.Takotoprzeciwieństwopomiędzypozna-
niemempirycznymiracjonalnymaczystymzostajepodniesionedonajwyższego
stopnia:dlapoznaniadyskursywnego-poznanieczysteoznaczalikwidacjęwszelkiej
wiedzyiwszelkiegopoznania.Nicdziwnego,żeczystepoznanieniemożemiećnic
wspólnegozżadnądyskursywnością.PonieważjegoDprzedmiotem”(choćprzecież
mamydoczynieniazlikwidacjąwszelkiejprzedmiotowościipodmiotowości)jest
wola,ówDprzedmiot”niemożepodlegaćżadnej(równieżpojęciowej)obiektywizacji.
Tujednakpojawiasięproblem.Schopenhauertraktujerzeczywistośćjakospek-
trumobiektywizacjiwoli.Odróżniaichformynajniższe(konstytutywnedlamaterii
nieożywionejprocesyatrakcjiirepulsji)orazbardziejwyrafinowane(roślinnaciemna
siłamotoryczna),bywkońcujakoobiektywizacjęwskazaćsamDświatjakoprzed-
stawienie”.ZtymżeówDświatjakoprzedstawienie”sampojawiasięwramachkla-
sycznejstrukturyaktupoznawczegojakoprzedmiotdlapodmiotupoznającego.Nie
tylkoidzietutajosytuację,wktórejbędącyprzedstawieniemświatpojawiasięjako
elementprzedstawieniawyższegorzędu.(DlaSchopenhauerawyróżnikiemstatusu
Dprzedstawienia”jeststrukturaprzedmiotowo-podmiotowa).Idzieoto,żewszelkie
przedstawienie(obiektywizacja)zostajepodporządkowaneźródłuobiektywizacji.
Podporządkowanieoznacza,żebędąceobiektywizacjąwolipoznaniepełniwzglę-
demowejwoliroląsłużebną(Schopenhauer1994,246-250).
Problememjestzatem,żenieobiektywizowalnawolaposiadaswąobiektywiza-
cję,tązaśjestaktpoznawczy,wktórymprzedmiotemjestDświatjakoprzedstawie-
nie”.Małotego,owaobiektywizacjanieobiektywizowalnegookazujesięaktem
emancypacjizwolicjonalnych(pragmatycznych)podległości.
Przeznaczonezatempierwotnienasłużbęwoli,dospełnieniajejzamiarów,poznaniepozo-
stajeteżniemalzawszezupełniewobecniejsłużebne,atakjestuwszystkichzwierzątiprawie
wszystkichludzi.[ł]upojedynczychludzipoznaniewyłamujesięztejsłużebności,zrzuca
jarzmoimożeistniećwolneodwszystkichzamiarówwolipoprostujakoczystezwierciadło
świata[ł](Schopenhauer1994,250).
Wtakimrazie,wramachspektrumobiektywizacji,większośćjejformtonarzę-
dziawoli,dopieroformanajwyższa-czystepoznanie-dokonujeaktuemancypacji.
Wtymkontekścienależymówićoemancypacjipragmatycznej-poznanieczyste
przestajebyćnarzędziemrealizacjiwolicjonalnychinteresóworganizmużywego,
przestajesłużyćprzedłużeniujegoegzystencji.
Wzależnościodtego,dojakiegostopniaudajesięorganizmowipokonaćowesiłynatury,
którewyrażająniższeszczebleobiektywizacjiwoli,stajesięonbardziejlubmniejdoskonałym
wyrazemwłasnejidei,tj.znajdujesiębliżejlubdalejodideału,któremuwjegogatunku
przysługujepiękno(Schopenhauer1994,242).
