Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JohnWitte–kronikarzdialoguprawaireligii
żeJeremyBenthamtwierdził,iżprzyrodzoneinaturalneprawajednostkito
nnonsensnaszczudłach”7.Zawodowihistorycyideiświadomisąoczywiście
uproszczeń,jakieniesietakateza,leczwżadensposóbnieprzekładasiętona
uderzającądysproporcjęmiędzywzrostemwiedzyokanonachprawczłowieka
izachodniegokonstytucjonalizmuaubóstwemrefleksjinadprocesami,które
doprowadziłydoukształtowaniatychkanonów.Oilejeszczedorobekpisarzy
katolickichjestwPolsceupowszechniany,awostatnichdekadachodnotować
możnaznacznyizrozumiaływzrostzainteresowaniaautoramirodzimymi,np.
PawłemWłodkowicem,otylejużrozważanianadwkłademprzedstawicieli
innychwyznańchrześcijańskichdonaszegowspólnegodorobkukulturypraw-
nejsąwłaściwiemarginalne.Nawetmyśliciel,któregoJanKalwinzachwa-
lałsłowaminmaciebardzouczonegomęża,JanaŁaskiego,któregoerudycja,
prawośćiinnecnotysąznanenietylkowam,aleiinnymnarodom”8,wciąż
pozostajelepiejznanypozaPolską.
ReformacjaprawjakopierwszaspośródwieluksiążekJohnaWitte’a
dostępnadlapolskichodbiorcówpodejmujewsposóbsystematycznyte-
matwpływukalwinizmunakształtowaniesięwspółczesnejdoktrynypraw
człowiekaorazzachodniejkoncepcjikonstytucjonalizmu.Witteobejmuje
zakresemswychrozważańponaddwastulecia-począwszyodreformpo-
litycznychireligijnych,jakichdokonywałwGenewieKalwin,akończąc
napurytanach,rozwijającychsweprojektykonstytucyjnewNowejAnglii.
Celemksiążki,jakdeklarujejejautor,jestprzedstawienierozwojumyśliteo-
logicznejiprawnej,któradoprowadziładowypracowaniaideiwynikających
zzałożeńteoretycznychprawjednostkiorazdonadaniatymideomformy
instytucjonalnej.
Chronologiczna,kronikarskaniemalprecyzja,zjakąWittepokazujeroz-
wójikonkretyzacjęideikalwińskich,umożliwiaśledzeniesukcesówiniepo-
wodzeń,najakienapotykałoinstytucjonalnekształtowaniesięgwarancjipraw
iwolności,któredziśzaliczamydoniepodlegającegodyskusjikataloguzabez-
pieczeńnależnychkażdemuczłowiekowi.Autorrozpoczynaodpojęćprawa,
wolnościireligiiwypracowanychistosowanychwGenewiepodrządamiza-
łożycielategonurtureformacji,starannieodróżniającjeodukształtowanych
wcześniejpoglądówdoktrynykatolickiejiluterańskiej.Witteprecyzyjnie
7J.Bentham,ACommentoftheCommentaries;ACriticismofWilliamBlackstone’sontheLaws
ofEngland,Oxford1928,s.14.
8Cyt.za:A.Jobert,OdLutradoMohyły.Polskawobeckryzysuchrześcijaństwa1517-1648,
Warszawa1994,s.55.
X
