Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JAROSŁAWŁAWSKI
primo,okresiejejkulturowejhibernacji,wyciszenia,adalejpo,secun-
do,ponownymsprecyzowaniujejznaczeńwodmienionejsytuacjikul-
turowejigeopolitycznej;finalnie,tertio,poprzemyśleniujejznaczeń
iwartościnatleinnychinowychkategorii,któreΠzagospodarowują”
przestrzeńopuszczonąprzezregulatywnąpanideę:Πpogranicze”
.Są
wśródnich:transgraniczność,regionalizm,pomostowość;lecztakże:
tożsamość,geopolityka,enklawa,uchodźstwo.
Wprzyszłości-pozdezideologizowaniukategorii-mówićbę-
dziemyalboojakichśΠnowychpograniczach”
,alboofenomenachΠpo-
graniczności”
.Przytymnoweujęciabędąmusiałypodlegać-zdawać
bysięmogłooczywistym-regułomstałejkonfrontacjizespołeczno-
-geopolitycznąrzeczywistościąnowegoświata.(Czywogólebędzie
onΠpograniczny”?)
Dotychregułzaliczyłbymwpierwszymrzędzieregułęskali
zastosowania.Podziśużywanejkategoriipograniczawidać,żespraw-
dzasięonatymlepiej,immniejszaskalarzeczywistościspołecznej
ikulturowej,którąchcemyzjejpomocąopisać,ująć.Międzytezą
oΠpogranicznej”kulturzeSuwalszczyznyatezą/hipoteząEuropy
jakofiguryjednegowielkiegopograniczajestprzepaść.Tęprzepaść
wyznaczadystansmiędzyzapisemrealiówaprojekcjąideologiczną,
rzeczywistymstanemautopią34.
Drugąztychregułsprawdzającychfunkcjonalnośćkategoriiby-
łabyregułaodniesieniadocałości.Refleksja-takżewliteraturo-
znawstwie-niemożewXXIwiekuunikaćodniesieńdoglobalnej
skaliprocesówpolitycznych,gospodarczychitd.Procesyglobalne-
np.wgeopolityce-sążywiołowe,trudnedoprzewidzenia
35
.ΠPograni-
cze”jakoprojektkulturyprzeżywadziśzapaść,bougrzęzłowkonty-
nentalnejlokalności,nabrałoprzekonania,żewytworzonewEuropie
iprzezEuropejczykówjestsamoprzezsięideąsłusznąimądrą,jakby
przypieczętowanąodwołaniamidotradycjiPlatonaiArystotelesa.Ale
wtedydałosobieznaćświat:BliskiWschód,Afryka,Azja,wewnętrzny
rozkładStanówZjednoczonychitp.Tymczasempograniczewyczerpa-
łoswójkulturotwórczypotencjałwutopijnejekstrapolacji,zaborczej,
excathedraprowadzonejekspansjiretorycznej.Zideologizowaneiza-
dufane,oderwałosięodgruntuprocesówhistorycznych.Eskapistycz-
neprojekcjeutopijnemająpewiensenskulturowy,psychologiczny:
34Por.M.Barwiński,Podlasiejakopograniczenarodowościowo-wyznaniowe,Łódź2004.
35
Por.C.Ochmann,GeopolitykaaEuropaWschodnia,HNowaEuropaWschodnia”2009,z.5,s.19–23;
M.Kłusak,PolitycznetłokryzysuwEuropienapoczątkuXXIwieku.Kontrowersjewokółdiagnozy
iprognozy,Gdynia2014;tenże,GeopolitykaigeostrategiaEuropynapoczątkuXXIwieku,Elbląg2016.
66
