Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I.RELACJEPAŃSTWO-WSPÓLNOTYRELIGIJNE:ZAGADNIENIAOGÓLNE.
zachowaniatrzechpodstawowychzasad.PopierwszerozdziałupaństwaiKościoła
wwymiarzeHmaterialnejidentyfikacji”:organizacji,przesłaniaiobszarówdzia-
łania((organization,messageandlocalities’).Podrugierespektowaniawolności
sumieniaiwyznania,orazpotrzeciezachowaniazasadyrównościwyznań.Brug-
gerprzyznaje,żeustanawianieKościołaoficjalnegomożenieśćzagrożeniedla
podstawowychprawczłowieka,alejeślipaństwodbaozagwarantowaniewol-
nościirównościreligijnej,jakmatomiejscenp.wWielkiejBrytanii,wówczas
istnienieKościołaoficjalnegojestdopuszczalne16.
Tworzenieiposługiwaniesięmodelamirelacjipaństwo–związkiwyznaniowe
jestpotrzebnenietylkodouporządkowaniarzeczywistości.Możemiećtakże
wymiarpraktyczny,czegoprzykłademjestwykorzystaniemodelirelacjipaństwa
izwiązkówwyznaniowychdowskazaniamożliwychdrógprzeciwdziałaniaprzeję-
ciuwładzywpaństwieprzezradykalneruchyreligijne.P
.Cliteurprzekonuje,żeod
wyboruokreślonegomodelumożezależećpowodzenieprzeciwstawieniasięrady-
kalizmowi17.Autorpowołujesięnapięćmodeli,nieograniczającperspektywy
jedyniedopaństwdemokratycznych.Pierwszymodel((politicalatheism’)charak-
teryzujesiępromowaniemateizmuiopierasięnamarksistowskiejwizjipaństwa
wyzwalającegoodreligii,jakopewnejiluzji.Kolejnemodeletopaństwoneutralne
światopoglądowo,gdziepaństwowżadensposóbniewspierareligii,orazpaństwo
wielokulturowe((muliticultural’),gdziepaństwowspierawszystkiereligiewrów-
nymstopniu.CzwartymodeltopaństwozKościołemoficjalnym((churchstate’).
Tujedna,wspólnareligiamabyćspoiwemwięzispołecznych.Ostatnimmodelem
jestteokracja,wktórejautorwidzizagrożeniedlawspółczesnejdemokracjilibe-
ralnej.Wzmożonadziałalnośćradykalnychruchówreligijnychstanowiniebezpie-
czeństwodlafunkcjonującychwEuropiemodelidemokratycznychiniesieryzyko
wprowadzeniateokracji.Ztegopowoduautorposzukujemodelinajskuteczniej
chroniącychdemokracjęprzedradykalizmemreligijnym.Jakonajlepszeuznaje
dotejrolimodelepaństwaneutralnegoorazwielokulturowego,przyczympań-
stwoneutralnemożebyćlepiejprzygotowanedowspieraniaspójnościnarodowej
poprzezodwołaniedoneutralnychreligijniewartościdobregoobywatelstwa18.
Wneutralnymświatopoglądowopaństwieuzasadnionejestograniczanieekspo-
nowaniasymbolireligijnychprzezurzędników,jakoreprezentantówwładzypań-
stwowej,atakżeprzezuczniówistudentówwceluochronyichintegralnościprzed
religijniemotywowanymiinteresamirodziców.
Alternatywnespojrzenienarelacjepaństwo–Kościółzaproponowałholen-
derskikonstytucjonalistaA.Nieuwenhuis19.Odchodzionodklasyfikowania
16Ibidem,s.279.
17P
.Cliteur,Stateandreligionagainstthebackdropofreligiousradicalism,HInternationalJour-
nalofConstitutionalLaw”2012,vol.10,nr1,s.128.
18Ibidem,s.144.
19A.Nieuwenhuis,Stateandreligion,amultidimensionalrelationship:Somecomparativelaw
remarks,HInternationalJournalofConstitutionalLaw”2012,vol.10,nr1,s.157.
