Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Sekularyzacjawobecwyzwańpostnowoczesności
31
dziejfrapujące)tam,gdzieniemaświeckości,niemareligii.Dalsze
prowadzonetubadaniaopierająsięwłaśnienatakimzałożeniu.Reli-
giapouwikłaniuwkonfliktzeuropejskimateizmemiideologiąlaicką
niejestwstaniepowrócićdoswejdawnejformuły.Niemożejużfunk-
cjonować,parafrazującGrocjusza,etsisaeculumnondaretur.Utraciła,
wedlesłówPaulaRicoeura,swojądawnąupierwotnąnaiwność”
41
.
Każdy,ktopróbujetakąreligiępraktykować,narażasiępoprostuna
śmiesznośćiprzypominabohaterapowieściEliasaCanetiegopt.
Autodafé,profesoraKiena,któryzawszelkącenępróbujeignorować
otaczającegozmianyiboleśnieprzeobrażającąsięrzeczywistość.Jak
niebezpiecznydlasamegoprzedmiotuczciiwiaryKienajesttoobłęd,
czytelnikprzekonujesięwostatniejsceniepowieści.Każdyfanatyk
zdecydujesię,prędzejczypóźniej,złożyćwofierzenawetsweświęte
księgi,bylebytylkouratowaćwłasnewyobrażenienaichtemat.
Innegodowodunarzecztezyoniemożliwościpowrotudzisiejszej
religiidojejprzednowożytnejpostacidostarczaZygmuntBauman
wesejuPostmodernReligion?42.Baumanodnotowujepojawieniesięna
progupostnowoczesnościreligijnegofundamentalizmu,nazywanego
takżeintegryzmem.Dowodzi,żefundamentalizmtowcaleniepowrót
41
Pojęcieupierwotnejnaiwności”Ricoeurwykorzystuje,analizującprzypomo-
cynarzędzihermeneutykifilozoficznejzapośredniczeniewiaryreligijnej.Powyższe
rozważaniadotycząreligiijakoszerokorozumianejmatrycyhermeneutycznej,anie
indywidualnej,egzystencjalnejrelacjizTranscendencją.Pomimotejróżnicysłowa
Ricoeuradoskonalewspółbrzmiązgłównąteząrozprawy:uWczasachzapomnienia
znakówsakralnychchcemy(ł)znówusłyszećzwróconedonaswezwanie.Czy
znaczyto,żemożemyodzyskaćpierwotnąnaiwność?Bynajmniej.(ł)Wszyscy
jesteśmydziećmikrytyki–filologii,egzegezy,psychoanalizy.(ł)Innymisłowy,
tylkointerpretującmożemyponowniesłyszećirozumieć”
.P.Ricoeur,
Symboldajedomyślenia,w:idem,Egzystencjaihermeneutyka,wybór,oprac.iwpro-
wadzenieS.Cichowicz,tłum.E.Bieńkowska,Warszawa1985,s.69.
42
Z.Bauman,PostmodernReligion?,w:P.Heelas(red.),Religion,Modernity
andPostmodernity,Oxford1998,s.55-78.PodobnądoBaumanowskiejtezęoza-
pośredniczeniuantymodernistycznychfundamentalizmówwsamymmodernizmie
znaleźćmożnateżnp.uShmuelaEisenstadtawksiążce:Fundamentalism,Sectaria-
nismandRevolution.Eisenstadtpisze:uNowoczesneruchyfundamentalistyczne,
pomimoswegopozornietradycyjnegozabarwieniaipodobieństwadoruchówpro-
tofundamentalistycznych,można–byćmożeparadoksalnie–najlepiejzrozumieć,
umieszczającjewkontekścierozwojunowoczesnościorazwpisującwstrukturę
tegorozwoju.(ł)Stanowiąonejedenzmożliwychwytworów,lubskładników,
kulturowegoipolitycznegoprogramuorazdyskursunowoczesności”
.Cyt.za:
G.Davie,Socjologiareligii,op.cit.,s.266.
