Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIV
IzabelaTrzcińska
WedługBurtona,najgorszymwyjściemwtejsytuacjistajesięjed-
nakniepogańskiewielobóstwo,leczateizm,będącynajstraszniejszą,
częstonieuleczalnąodmianąreligijnejmelancholii,azarazemnajwięk-
szyminiewybaczalnymgrzechem,częstoprowadzącymkusamobójczej
śmierci27.Trzebajednakpodkreślić,żerozumiałontopojęciedośćspe-
cyficznie.Niechodziłomubowiemocałkowitezanegowanieistnienia
Boga,aleowątpliwości,wyrażonewpytaniach,dlaczegoBógdopuszcza
nieszczęściauswychwyznawcówlubwjakimcelustwarzaróżneniebez-
piecznemiejscaczyzwierzęta.WprawdzieBurtonstwierdzał,żenżaden
żywyczłowiekniejestwolnyodpodobnychmyśli”(s.135),alezcałą
mocąpodkreślał,żeichrozpatrywaniemusiprowadzićdosamobójstwa
lub/iwiecznegozatracenia.Czytająctesurowesłowamożnajednakod-
nieśćwrażenie,żepodobnewątpliwościniebyłyobcesamemuBurtono-
wi,którypomimotozcałągorliwościąusiłowałleczyćwtymwzględzie
swąduszę.Jesttowięcswoistewyznaniewiaryautora,którypodkreślał
przekonanie,żewypadkizsyłaneprzezlossązawszeprzejawemnajlep-
szejwoliBoga,chociażwjegoepocecorazczęściejbyłyonekojarzone
zdziałaniemślepegofatum,niszczącegożycieczłowieka.
PodobnewątkiodnajdujemywMyślachPascala,któryprzedstawiał
egzystencjęczłowiekawświecie,odwołującsiędoobrazukogoś,kto
27Namarginesietychrozważańwartozauważyć,żeinaczejproblemateizmuiprze-
sądówoceniałBacon.Wedługtegofilozofa,ateizmjestwprawdziezwiązanyzdrogą
filozofa,aletazawszeprowadzikuprawdzie,czylidoBoga,podczasgdyprzesądjest
najgorszymzludzkichbłędów.Dlategoteżpisał:nMógłbymraczejuwierzyćwszelkim
baśniomwLegendzieZłotej,wTalmudzie,wAlkoranieniżwto,żetacałastruktura
wszechświatapozbawionajestduszy.StądteżBógnigdynieczyniłcudównato,ażeby
przekonywaćoniesłusznościateizmu,albowiemjegodziełacodziennieotymprzeko-
nują.Prawdato,żetrochęfilozofiiusposabiaumysłludzkidoateizmu;leczzagłębiwszy
sięwfilozofię,umysłczłowiekaznówpowracadoreligii.(...)ateizmjestraczejwustach
niżwsercu.(...)LepiejbyłobyniemiećwogóleżadnegowyobrażeniaoBogu,niżmieć
takiewyobrażenie,któreniejestjegogodne.(...)Ateizmpozostawiaczłowiekowizmy-
słyizdrowyrozsądek,filozofię,przyrodzonąpobożność,prawa,dobrąsławę;ikażda
ztychrzeczymożebyćdlaniegoprzewodnikiemprowadzącymdozewnętrznejcnoty
moralnej,choćbyniemiałonreligii.Alewierzenieprzesądneodejmujenależnąpozycję
wszystkimtymrzeczom,tworzywumysłachludzkichabsolutnąmonarchię”,F
.Bacon,
op.cit.,s.69,73.
