Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Objaśnieniaterminologiczne:wsprawiepojęciareparacji
27
terytoriumprzezagresora,wtymgrabieżąmienia.Roszczeniareparacyjne
formułowaneprzezpaństwoobejmująjednakrównieższkodyistratyjego
osóbfizycznychiprawnych(działaonowichimieniu).
Szkodyistratyosóbfizycznychiprawnychwtypowymdlakonfliktu
zbrojnegowarianciemającharaktergłówniemajątkowy,np.utratamienia
wwynikudziałańmilitarnych(zburzeniedomulubfabryki),przerwanie
produkcji,grabieżmieniaruchomegolubnieruchomego,przejęcieudziałów
współce,prawlubpatentów.Dotyczyćtomożetakżeutratyspodziewanych
korzyścilubuniemożliwieniukształceniasię.Roszczeniaztegotytułusą
zaspokajaneprzezpaństwomacierzystepouzyskaniureparacjiodpaństwa
agresora.Matopraktyczneuzasadnienie,ponieważtrudnosobiewyobra-
zićdochodzenietysięcy,jeśliniemilionówindywidualnychroszczeńprzed
sądamikrajowymipaństwaagresora.
Wtymkontekściewyodrębniasięspecyficznąpodkategoriędotyczącą
zwrotuwłasności,przywróceniautraconychprawalbozwrotuzastępcze-
go.Określasiętomianemrestytucji(odzyskania)lubrewindykacjiiden-
tyfikowalnychdóbr(obiektów)zagrabionych(spoliation)przezokupanta19,
np.dziełsztukiikosztowności20,złotamonetarnego,archiwów,aletakże
19
Inter-AlliedDeclarationAgainstActsofDispossessionCommittedinTerritoriesUnder
EnemyOccupationorControl(withcoveringStatementbyHisMajesty’sGovernment
intheUnitedKingdomandExplanatoryMemorandumissuedbythePartiestothe
Declaration),London,January5,1943:HThesystematicspoliationofoccupiedorcon-
trolledterritoryhasfollowedimmediatelyuponeachfreshaggression.Thishastaken
everysortofform,fromopenlootingtothemostcunninglycamouflagedfinancial
penetration,andithasextendedtoeverysortofproperty–fromworksofarttostocks
ofcommodities,frombullionandbank-notestostocksandsharesinbusinessand
financialundertakings.Buttheobjectisalwaysthesame–toseizeeverythingofvalue
thatcanbeputtotheaggressors’profitandthentobringthewholeeconomyofthe
subjugatedcountriesundercontrolsothattheymustslavetoenrichandstrengthen
theiroppressors”.
DefinitionofthetermHRestitution”adoptedbytheAlliedControlCouncilon21Janu-
ary1946:H1.ThequestionofrestitutionofpropertyremovedbytheGermansfrom
theAlliedcountriesmustbeexamined,inallcases,inthelightofthedeclarationof
January5th,1943.2.Restitutionwillbelimited,inthefirstinstance,toidentifiable
goodswhichexistedatthetimeofoccupationofthecountryconcernedandwhich
havebeentakenbytheenemybyforcefromtheterritoryofthecountry.Alsofalling
undermeasuresofrestitutionareidentifiablegoodsproducedduringtheperiodof
occupationandwhichhavebeenobtainedbyforce.Allotherpropertyremovedbythe
enemyiseligibleforrestitutiontotheextentconsistentwithreparations.However,the
UnitedNationsretaintherighttoreceivefromGermanycompensationforthisother
propertyremovedasreparations”.
20
SzerzejA.Jakubowski,StateSuccessioninCulturalProperty,Oxford2015;W
.Kowalski,
Restytucjainaprawianieszkódwzakresiepolskiegodziedzictwakulturowego.Regulacje
prawneidziałaniawładzpolskich,(w:)Problemreparacjił,tomI,s.239–268;tenże,
